Εγκατάσταση συστήματος ποτίσματος

Αυτόματο Πότισμα

Εύκολη και οικονομική λύση, είναι η εγκατάσταση ενός αυτόματου συστήματος ποτίσματος.

Σκοπός

Ο σκοπός ενός συστήματος αυτόματου ποτίσματος είναι να ποτίζει τα φυτά μας σε καθορισμένους χρόνους, για καθορισμένα χρονικά διαστήματα και με ελεγχόμενες ποσότητες νερού.

Συνήθως εγκαθιστούμε ένα σύστημα αυτόματου ποτίσματος όταν δε μπορούμε να είμαστε παρόντες κάθε φορά που τα φυτά χρειάζονται πότισμα.

Σε γενικές γραμμές αποτελείται από:

• μία πηγή νερού (συνήθως μία ή περισσότερες βρύσες)
• έναν ή περισσότερους προγραμματιστές ποτίσματος
• γραμμές άρδευσης (σωλήνες που μεταφέρουν νερό)
• σημεία εκροής/άρδευσης

Ένα σύστημα αυτόματου ποτίσματος, μπορεί να εφαρμοστεί στον κήπο, ή στο μπαλκόνι μας στην πόλη.

Σωλήνες/γραμμές άρδευσης, συστήματος αυτόματου ποτίσματος

Οι σωλήνες μεταφέρουν το νερό από την πηγή του νερού στα φυτά μας.

Ονομάζονται “τυφλοί” γιατί δεν έχουν τρύπες.

Στην αγορά θα βρούμε κυρίως σωλήνες δύο διατομών.

Σωλήνες με διάμετρο 16 χιλιοστών (ονομάζονται Φ16) και σωλήνες διαμέτρου 20 χιλιοστών (ονομάζονται Φ20). Αναφέρεστε σε αυτούς ως “Φι 16” και “Φι 20” αντίστοιχα.

Θα βρείτε επίσης σωλήνες με διατομές Φ25, Φ32, Φ40, Φ50.

Η ονομασία “Φι”, προκύπτει από το διεθνές σύμβολο της διατομής που μοιάζει με το Ελληνικό γράμμα Φ.

Θα βρείτε σωλήνες σε χρώμα μαύρο (είναι οι φτηνότεροι και οι πιο συνηθισμένοι) και σε χρώματα λευκό ή καφέ που είναι ακριβότεροι.

Οι σωλήνες πωλούνται σε ρολά των 100 μέτρων. Μπορείτε όμως και να βρείτε ρετάλια (μικρότερα μήκη). Τα περισσότερα γεωπονικά καταστήματα, μπορούν να σας δώσουν όσα μέτρα ζητήσετε.

Σωλήνες διαφορετικής διατομής

Από τη διατομή του σωλήνα, εξαρτάται η παροχή του σωλήνα. Το πόσο δηλαδή νερό μπορεί να μεταφέρει ανά ώρα. Οι ενδεικτικές παροχές ανάλογα με τη διατομή του σωλήνα είναι:

• Φ16: 580 λίτρα νερό/ώρα ή 0,58 κυβικά μέτρα/ώρα
• Φ20: 1100 λίτρα νερό/ώρα ή 1,10 κυβικά μέτρα/ώρα
• Φ25: 1800 λίτρα νερό/ώρα ή 1,80 κυβικά μέτρα/ώρα
• Φ32: 3050 λίτρα νερό/ώρα ή 3,05 κυβικά μέτρα /ώρα
• Φ40: 5400 λίτρα νερό/ώρα ή 5,4 κυβικά μέτρα/ώρα
• Φ50: 8400 λίτρα νερό/ώρα ή 8,40 κυβικά μέτρα/ώρα

(Οι παραπάνω παροχές έχουν υπολογιστεί με πίεση 4atm στην πηγή του νερού (βρύση).
Η πίεση των 4atm είναι η μέση πίεση στο δίκτυο ύδρευσης.)

Ποια διατομή σωλήνα είναι κατάλληλη για εμένα;

Η απάντηση σχετίζεται με την παροχή που μπορεί να σας δώσει η πηγή νερού (π.χ. βρύση).

Μπορείτε να υπολογίσετε εύκολα την παροχή ανά ώρα που έχετε.
Θα χρειαστείτε ένα δοχείο του οποίου γνωρίζετε τον όγκο και ένα χρονόμετρο (τα περισσότερα κινητά τηλέφωνα διαθέτουν χρονόμετρο).

Ανοίγετε τη βρύση και μετράτε το χρόνο που χρειάζεται για να γεμίσει το δοχείο.

Έστω ότι χρησιμοποιείτε ένα δοχείο του οποίου ο όγκος είναι 1,5 λίτρα και χρειάστηκαν 5,10 δευτερόλεπτα για να γεμίσει.

Η παροχή από αυτή τη βρύση ανά ώρα είναι: (3600 * 1,5)/5,10 = 1058 λίτρα/ ώρα ή 1,05 κυβικά μέτρα/ώρα.

Σε αυτή την περίπτωση, χρησιμοποιώντας ένα σωλήνα Φ20 αξιοποιείτε με τον καλύτερο τρόπο το διαθέσιμο νερό. (Ο σωλήνας Φ20, μπορεί να παρέχει 1,10 κυβικά μέτρα/ώρα).

Μπορείτε όμως να χρησιμοποιήσετε και σωλήνα Φ16, γνωρίζοντας όμως ότι από τα 1,05 κυβικά μέτρα/ώρα, μπορείτε στην πραγματικότητα να αξιοποιήσετε τα μισά. (Ο σωλήνας Φ16, μπορεί να παρέχει 0,58 κυβικά μέτρα/ώρα).

Αν ο κήπο σας έχει υψομετρικές διαφορές (δηλαδή δεν είναι επίπεδος), θα παρατηρήσετε ότι στα χαμηλά σημεία η παροχή είναι μεγαλύτερη από ότι σε αυτά που είναι σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Άρα, σε άλλα σημεία του χώρου σας θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε σωλήνες με διάμετρο Φ16 και σε άλλα σωλήνες με μεγαλύτερες διαμέτρους.

Η συνηθισμένη πρακτική για δίκτυα που χρησιμοποιούν περισσότερους από 100 σταλάκτες, είναι οι κύριες γραμμές να χρησιμοποιούν σωλήνες διαμέτρου Φ20 (γαλάζιος σωλήνας στο σχέδιο) και οι γραμμές που φέρουν τους σταλάκτες να έχουν διάμετρο Φ16. Σε μικρότερα δίκτυα, μπορεί τόσο οι κύριες γραμμές όσο και οι γραμμές με τους σταλάκτες να χρησιμοποιούν σωλήνες διαμέτρου Φ16.

Εξαρτήματα σύνδεσης σωλήνων

Το συνηθισμένο είναι να χρειαστεί να διακλαδώσετε τους σωλήνες άρδευσης ώστε να φτάσουν σε όλα τα σημεία του κήπου σας.

Ο σωλήνας που θα αγοράσετε είναι ενιαίος, οπότε θα χρειαστεί να τον κόψετε στα κατάλληλα μήκη και να συνδέσετε τα κομμάτια μεταξύ τους.

Στην αγορά θα βρείτε συνδέσμους σε σχήματα:

• ευθύγραμμα (ονομάζονται σύνδεσμοι)
• γωνιακά 90 μοιρών (ονομάζονται γωνίες)
• διακλαδώσεις (ονομάζονται ταφ)

Με αυτά μπορείτε να δημιουργήσετε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς.

Τα εξαρτήματα σύνδεσης χωρίζονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με την ποιότητα και τη σταθερότητα της σύνδεσης:

• συνδετικά φις (δίκτυα χαμηλής πίεσης)
• εξαρτήματα σύνδεσης Lock

Προγραμματιστές ποτίσματος

Οι προγραμματιστές ποτίσματος αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι ενός συστήματος αυτόματου ποτισμού. Με τη βοήθεια των προγραμματιστών ποτίσματος μπορούμε να ελέγξουμε το πότε και για πόση ώρα θα ποτίσουμε τα φυτά μας.

Οι προγραμματιστές ποτίσματος είναι αυτόνομες συσκευές τροφοδοτούμενες από μπαταρίες ή από ηλεκτρικό ρεύμα. Εδώ θα ασχοληθούμε με τα μοντέλα μπαταρίας.
Τοποθετούνται στις βρύσεις. Αφού τοποθετηθούν ανοίγουμε τη βρύση. Δε θα τρέξει νερό, παρά μόνο για το χρόνο και το διάστημα που έχουμε ορίσει. Το νερό μέσω των σωλήνων ποτίσματος θα φτάσει στα φυτά μας και θα τα ποτίσει.

Στην αγορά θα βρείτε μία μεγάλη ποικιλία από μοντέλα προγραμματιστών ποτίσματος.

Πρακτικές συμβουλές για την επιλογή προγραμματιστή ποτίσματος

Δυνατότητες προγραμματισμού

Στους φθηνότερους προγραμματιστές ποτίσματος ο χρήστης δεν έχει πολλές επιλογές. Μπορεί να επιλέξει μόνο μεταξύ προεπιλεγμένων προγραμμάτων διάρκειας και περιόδου ποτίσματος. Σύντομα θα καταλάβει, ότι αυτό είναι πολύ περιοριστικό. Τα προεπιλεγμένα προγράμματα άρδευσης δεν καλύπτουν τις ανάγκες, ειδικά για στις ζεστές περιόδους που τα φυτά έχουν τις μεγαλύτερες ανάγκες.

Θα σας πρότεινα να επιλέξετε προγραμματιστή ποτίσματος που να μπορείτε να ορίσετε:

• τη διάρκεια του ποτίσματος (για πόσα λεπτά θα ποτίζονται τα φυτά, π.χ. 1 λεπτό, 5 λεπτά, 20 λεπτά)
• την ημέρα/ημέρες της εβδομάδας που θα γίνει το πότισμα (π.χ. κάθε μέρα, μόνο Δευτέρα και Πέμπτη)
• την περίοδο του ποτίσματος (π.χ. κάθε 24 ώρες, κάθε 12 ώρες, κάθε 4 ώρες, κ.λπ.)

Έχοντας στη διάθεσή σας, αυτές τις παραμέτρους μπορείτε π.χ να ορίσετε ότι θέλετε τα φυτά σας να ποτίζονται μέρα παρά μέρα, για 5 λεπτά, δύο φορές την ημέρα.

Μία απλή έρευνα αγοράς θα σας αποκαλύψει ότι με μόνο λίγα Ευρώ παραπάνω σε σχέση με έναν φθηνό προγραμματιστή, μπορείτε να βρείτε προγραμματιστές ποτίσματος με περισσότερες δυνατότητες.

Παράδειγμα 1
Στο παράδειγμα που ακολουθεί, υποθέτουμε ότι:

• η πίεση του νερού είναι η τυπική που υπόσχεται η ΕΥΔΑΠ, δηλαδή 3 bar ή 3 atm
• η παροχή είναι 1050 λίτρα ανά ώρα
• οι σταλάκτες μας έχουν ρυθμιστεί στα 25 λίτρα/ώρα (2 λίτρα στα 5 λεπτά ποτίσματος)

Πόσους σταλάκτες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε;

Θεωρητικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε 1050/25 = 42 σταλάκτες

Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε ακόμη λιγότερους.

Γιατί;

Γιατί η παροχή που μετρήσατε, αλλά και η πίεση δεν είναι εγγυημένες και σταθερές.

Επίσης η δυναμική πίεση πέφτει κατά μήκος του σωλήνα, καθώς το νερό εξέρχεται από τους πρώτους σταλάκτες. Η δυναμική πίεση στους τελευταίες σταλάκτες είναι χαμηλότερη από ότι στους πρώτους.

Εμπειρικά ένας ασφαλής αριθμός είναι το 80% αυτών που υπολογίσατε, δηλαδή 42 σταλάκτες * 0,80 = 34 σταλάκτες.

Μπορείτε δηλαδή από αυτό το δίκτυο αυτόματου ποτίσματος να ποτίσετε 34 φυτά.

Αν έχετε περισσότερα φυτά, θα χρειαστεί να εγκαταστήσετε περισσότερα από ένα συστήματα αυτόματου ποτίσματος.

Παράδειγμα 2
Στο παράδειγμα που ακολουθεί, υποθέτουμε ότι:

• η πίεση του νερού είναι η τυπική που υπόσχεται η ΕΥΔΑΠ, δηλαδή 3 bar ή 3 atm
• η παροχή είναι 1050 λίτρα ανά ώρα
• οι σταλάκτες μας έχουν ρυθμιστεί στα 12 λίτρα/ώρα (1 λίτρο στα 5 λεπτά ποτίσματος)

Πόσους σταλάκτες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε;

Θεωρητικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε 1050/12 = 87 σταλάκτες

Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε ακόμη λιγότερους.

Γιατί;

Γιατί η παροχή που μετρήσατε, αλλά και η πίεση δεν είναι εγγυημένες και σταθερές.
Επίσης η δυναμική πίεση πέφτει κατά μήκος του σωλήνα, καθώς το νερό εξέρχεται από τους πρώτους σταλάκτες. Η δυναμική πίεση στους τελευταίες σταλάκτες είναι χαμηλότερη από ότι στους πρώτους. Εμπειρικά ένας ασφαλής αριθμός είναι το 80% αυτών που υπολογίσατε, δηλαδή 87 σταλάκτες * 0,80 =  70 σταλάκτες.

Μπορείτε δηλαδή από αυτό το δίκτυο αυτόματου ποτίσματος να ποτίσετε 70 φυτά.

Αν έχετε περισσότερα φυτά, θα χρειαστεί να εγκαταστήσετε περισσότερα από ένα συστήματα αυτόματου ποτίσματος.

Παράδειγμα 3 με σταλακτηφόρο σωλήνα
Στο παράδειγμα που ακολουθεί, υποθέτουμε ότι:

• η πίεση του νερού είναι η τυπική που υπόσχεται η ΕΥΔΑΠ, δηλαδή 3 bar ή 3 atm
• η παροχή είναι 1050 λίτρα ανά ώρα
• ο σταλακτηφόρος σωλήνας διαθέτει ενσωματωμένους σταλάκτες που παρέχουν 4 λίτρα νερό/ώρα και οι σταλάκτες του απέχουν 33 εκατοστά

Πόσα μέτρα σταλακτηφόρου σωλήνα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε;

Αρχικά θα υπολογίσουμε τον αριθμό των σταλακτών.

Αυτός είναι 1050/4 = 263.

Κάνουμε τη μείωση για λόγους ασφάλειας: 263 * 0,80 = 210

Κάθε μέτρο σταλακτηφόρα σωλήνα φέρει 3 σταλάκτες.

Άρα για να υπολογίσουμε τα μέτρα, διαιρούμε το 210 με το 3.  210/3 =70.

Άρα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μέχρι 70 μέτρα από αυτό το σταλακτηφόρο σωλήνα.

Ποιά είναι η μικρότερη ενδεδειγμένη απόσταση ανάμεσα στους σταλάκτες;

Η μικρότερη ενδεδειγμένη απόσταση ανάμεσα στους σταλάκτες (δεν αναφέρομαι σε σταλακτηφόρους σωλήνες όπου οι αποστάσεις είναι δεδομένες), είναι 45 εκατοστά.

Για πόση ώρα θα πρέπει να ποτίζω με ένα σύστημα αυτόματου ποτίσματος;

Αυτό εξαρτάται από το πόσα λίτρα νερό/ώρα βγαίνουν από τους σταλάκτες και με πόσα λίτρα νερό θέλετε να ποτίσετε τα φυτά σας.

Για να υπολογίσετε με πόσα λίτρα νερό θα ποτίζετε το κάθε φυτό σας, χρησιμοποιήστε τον ακόλουθο τύπο:

Όγκος Νερού (σε Λίτρα) = [Χρόνος Ποτίσματος] * [Παροχή σε λίτρα/ώρα] / 60

Για να υπολογίσετε για πόσο χρόνο ώστε να δώσετε στο φυτό τα λίτρα νερό που θέλετε, χρησιμοποιήστε τον ακόλουθο τύπο:

Χρόνος Ποτίσματος (σε λεπτά) = [Λίτρα Νερού] * 60 / [Παροχή σε λίτρα/ώρα]

Παράδειγμα 1
Οι σταλάκτες μας έχουν ρυθμιστεί να παρέχουν 30 λίτρα/ώρα. Ποτίζω για 5 λεπτά. Πόσο νερό θα φτάσει στο φυτό;
Σε 5 λεπτά (5*30/60) το κάθε φυτό θα ποτιστεί με 2,5 λίτρα νερό.

Παράδειγμα 2
Πόση ώρα χρειάζεται να ποτίσω για να δώσω στο φυτό 3 λίτρα νερό, όταν έχω ρυθμίσει τους σταλάκτες στα 12 λίτρα/ώρα.
Θα χρειαστεί να ποτίζετε για 15 λεπτά (3*60/12).

Πότε πρέπει να ποτίζω;

Η καλύτερες ώρες για να ποτίσετε το καλοκαίρι είναι οι πρώτες πρωϊνές ώρες (από 04:00 έως 09:00).

• Τις πρώτες πρωινές ώρες, η πίεση του νερού στο δίκτυο και η παροχή, είναι υψηλότερες από ότι τις υπόλοιπες ώρες γιατί δεν υπάρχει χρήση νερού από άλλους καταναλωτές.
• Το νερό δεν εξατμίζεται από τη ζέστη και φτάνει βαθύτερα στις ρίζες των φυτών.
• Η θερμοκρασία του νερού μέσα στους σωλήνες είναι πολύ χαμηλότερη από ότι το πρωί, που το νερό καίει πραγματικά.

Τους υπόλοιπους μήνες το εύρος των ωρών ποτίσματος είναι μεγαλύτερο (από 05:00 έως 12:00). Οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες. Δεν υπάρχει τόσο έντονος ο κίνδυνος της εξάτμισης και καθόλου της υψηλής θερμοκρασίας του νερού.

Συμβουλές διάταξης

Βάζετε στην ίδια γραμμή άρδευσης όμοια φυτά. Π.χ. μόνο τομάτες ή μόνο πιπεριές. Με αυτό τον τρόπο, μπορείτε να ελέγξετε το νερό που χρειάζονται ευκολότερα.

Χρησιμοποιείτε πάντα βάνες για να συνδέσετε τις κύριες γραμμές με τις γραμμές άρδευσης. Με τις βάνες, μπορείτε να κλείσετε μία γραμμή άρδευσης (π.χ. βγάλατε όλες τις πατάτες και δε χρειάζεται πλέον πότισμα αυτό το μέρος). Με τις βάνες μπορείτε να ελέγξετε τη ροή του νερού, ανάλογα με το πόσο κλειστή ή ανοικτή την έχετε.

Χρησιμοποιήστε σταλάκτες και όχι σταλακτηφόρους σωλήνες. Τους σταλάκτες μπορείτε να τους κλείσετε όταν δεν υπάρχει πλέον φυτό για πότισμα. Οι σταλάκτες δε βουλώνουν τόσο εύκολα.

Μην καρφώνετε τους σταλάκτες επάνω στο σωλήνα. Συνδέστε το σταλάκτη με το σωλήνα άρδευσης με ένα σωληνάκι. Το ποθετήστε το σταλάκτη επάνω σε λόγχη ώστε να μην έρχεται σε επαφή με το έδαφος. Αυτή η διάταξη σας δίνει μεγάλη ελευθερία γιατί μπορείτε να φέρετε το σταλάκτη ακριβώς στη θέση που θέλετε, κοντά στο φυτό.

Χρησιμοποιήστε περισσότερα από ένα συστήματα αυτόματου ποτίσματος αν έχετε πολλά φυτά. Θα έχετε καλύτερο έλεγχο και καλύτερη απόδοση.

Αν έχετε περισσότερα από ένα συστήματα αυτόματου ποτίσματος, μην τα βάζετε να ποτίζουν όλα μαζί.

Επίλογος

Οι παραπάνω συμβουλές είναι εμπειρικές και ελπίζω να φανούν χρήσιμες

Δεν περιγράφουν όλες τις πιθανές διατάξεις ή δυνατότητες ενός συστήματος αυτόματου ποτισμού.

Επικεντρώθηκαν για χρήση σε λαχανόκηπους.

Το άρθρο αυτό για το αυτόματο πότισμα είναι αφιερωμένο σε όσους ξεκινούν τώρα να ασχολούνται με το μαγικό κόσμο της καλλιέργειας. Αφορμή αποτέλεσε η ανάμνηση των πρώτων μου βημάτων. Τότε που δεν ήξερα τίποτα και τα πάντα ήταν νέα και άγνωστα.

Πηγή:kalliergo.gr