Εχθροί Λαχανικών
Με τον όρο «εχθροί» εννοούμε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, οι οποίοι παρασιτούν τις καλλιέργειες.
Οι εχθροί συμπεριλαμβάνονται στο βασίλειο των ζώων σε μεγάλες ταξινομικές κατηγορίες, τα φύλα. Τα είδη που αποτελούν μέλη ενός φύλου διαιρούνται στη συνέχεια, με βάση μορφολογικές ομοιότητες ή διαφορές, σε μικρότερες ταξινομικές ομάδες, που ονομάζονται κλάσεις.
Τα είδη κάθε κλάσεως διαιρούνται σε τάξεις. Οι τάξεις σε οικογένειες, οι οικογένειες σε γένη και τα γένη σε είδη. Το είδος αποτελεί την ταξινομική μονάδα.
Οι σπουδαιότεροι εχθροί των θερμοκηπιακών καλλιεργειών είναι οι νηματώδεις και τα αρθρόποδα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται έντομα και ακάρεα.
Οι προσβολές από τους εχθρούς εκδηλώνονται στα φύλλα, τα άνθη, τους καρπούς, τους βλαστούς και τις ρίζες των φυτών. Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των πληθυσμών τους μπορεί να οδηγήσει σε οριστική απώλεια της καλλιέργειας, στην οποία αναπτύσσονται.
Ο εντοπισμός τους στα φυτά γίνεται μέσω των συμπτωμάτων, τα οποία ακολουθούν την εγκατάστασή τους στην καλλιέργεια.
Οι συχνότερα απαντώμενοι εχθροί λαχανικών
| Κοινός Τετράνυχος |
|
Αλευρώδης |
|
Θρίπας |
| Λιριόμυζα |
|
Αφίδες Λαχανικών |
|
Βρωμούσες |
|
Κάμπιες – Πράσινο σκουλήκι |
|
Νηματώδεις |
|
Tuta absoluta |
|
Ακάρι αργύρωσης |
|
Αγρότιδες ή Καραφατμέ |
|
Κρεμμυδοφάγος |
|
Δορυφόρος |
|
Φθοριμαία |
Προσοχή!
Να τηρούνται αυστηρά:
α. Οι οδηγίες χρήσης των φυτοπροστατευτικών
β. Το τελευταίο χρονικό όριο ψεκασμού πριν τη συγκομιδή, σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στη ετικέτα
γ. Τα ακαρεοκτόνα δεν θα πρέπει να συνδιάζονταιθ με άλλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
δ. Τα στοιχεία που αναφέρονται στην ιστοσελίδα έχουν ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστούν σε καμία περίπτωση τις αναγραφόμενες, επί της ετικέτας, οδηγίες χρήσεως
Τετράνυχοι (Ακάρεα).
Οι τετράνυχοι ανήκουν στην κλάση Arachnida, στην τάξη Acariña, στην οικογένεια Tetranychidae.Έχουν τέσσερα ζεύγη ποδιών αντίθετα με τα έντομα, τα οποία ανήκουν στην κλάση Insecta, που έχουν τρία ζεύγη ποδιών.
Οι τετράνυχοι θεωρούνται από τους πιο επικίνδυνους εχθρούς των καλλιεργειών παγκοσμίως. Εξαιτίας της ταχύτατης αναπαραγωγής τους είναι ικανοί να καταστρέψουν την καλλιέργεια σε μικρό χρονικό διάστημα.
Ο Tetranychus urticae προσβάλλει έναν πολύ μεγάλο αριθμό φυτών και όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές μπορεί μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να αποξηράνει το φύλλωμα των φυτών και να προκαλέσει τη μάρανσή τους.
Προσβολή από τον Tetranychus συναντάμε σε καλλιέργειες:
- Leguminosae (φασόλια, ρεβίθια, κ.α.),
- Solanacae (πιπεριά, ντομάτα, κ.α.),
- Malvaceae (βαμβάκι, μπάμια),
- Ourcubitaceae (πεπόνι, αγγούρι,
ΑΛΕΥΡΩΔΕΙΣ (άσπρη μύγα),
Οι αλευρώδεις ανήκουν στην τάξη Himiptera, στην υπόταξη Himiptera, στην οικογένεια Aleurodidae.
Η ονομασία αλευρώδης προέρχεται από τη λευκή (σαν αλεύρι), κηρώδη σκόνη, που καλύπτει το σώμα των τέλειων εντόμων.
Ο κυριότερος εκπρόσωπος της οικογένειας Aleurodidae στα ευρωπαϊκά θερμοκήπια είναι ο TRILEURODES VAPORARIORUM,, ο οποίος από το 1970 κι ύστερα προκαλεί σημαντικά προβλήματα.
Πιο πρόσφατη αλλά σοβαρή απειλή είναι ο αλευρώδης Bemisia tabasi, ο οποίος αποτελεί σοβαρό πρόβλημα σε όλο τον κόσμο.
Το σώμα των τέλειων έχει μήκος περίπου 1mm και καλύπτεται από μια λευκή, κηρώδη σκόνη (σαν αλεύρι), στην οποία οφείλει και την επωνυμία αλευρώδης.
Το χρώμα των τέλειων είναι βέβαια λευκό, ενώ οι νεοεμφανιζόμενες προνύμφες του 1ου σταδίου έχουν χρωματισμό πράσινο λαμπερό.
Οι ζημιές, που προκαλούνται από τον Trialeurodes vaporariorum
είναι αποτέλεσμα της απομύζησης χυμών και της εκκρίσεως μελιτώματος από τη νύμφη και το τέλειο.
Ειδικότερα, με την απομύζηση χυμών το φυτό εξασθενεί, κιτρινίζει και τελικά ξηραίνεται. Ωστόσο, αυτή η άμεση ζημιά στην καλλιέργεια περιορίζεται σε ορισμένα φύλλα του φυτού.
Τα εκκρινόμενα μελιτώματα, που εναποτίθενται στους καρπούς και τα φύλλα, έχουν σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη μυκήτων της καπνιάς. Η ανάπτυξη καπνιάς στους καρπούς ‘τους καθιστά μη εμπορεύσιμους. Στα φύλλα έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της φωτοσύνθεσης και της διαπνοής με επακόλουθα τη μείωση της ευρωστίας του φυτού.
Σημαντικές ζημιές προκαλούνται και από ιούς και βακτήρια, φορέας των οποίων είναι ο Trialeurodes vaporariorum
Θρίπες
Οι θρίπες ανήκουν στην τάξη των θυσανόπτερων.
Εμφανίζονται σε όλο τον κόσμο, Η φυσική κατοικία για πολλά είδη είναι τα τροπικά κλίματα, αλλά μερικά ζουν στα εύκρατα κλίματα και υπάρχουν ακόμα λιγότερα που ζουν στις πολικές περιοχές.
Οι πιο σπουδαίοι θρίπες των θερμοκηπτακών καλλιεργειών στη χώρα μας είναι οι εξής:
- Thrips tabaci (θρίπας του καπνού ή θρίπας του κρεμμυδιού)
- Frankliniella occidentalis (αμερικάνικος θρίπας των λουλουδιών)
Τα είδη αυτά ανήκουν στην οικογένεια Thripadae, η οποία περιέχει πολλά επιβλαβή είδη εντόμων.
Φυλλορύκτες – Λιριόμυζα (Liriomyza bryoniae)
Οι φυλλορύκτες ανήκουν στην τάξη Díptera, στην οικογένεια Agromyzidae και στο γένος Liriomyza. Οι προνύμφες του γένους αυτού διαρρηγνύουν στοές στα φύλλα του φυτού. Διαφέρουν από τις άλλες προνύμφες φυλλορυκτών, διότι περισσότερο νυμφώνονται στο έδαφος παρά μέσα στις τρύπες που σκάβουν στα φύλλα.
Πολλά από τα είδη του φυλλορύκτη που προκαλούν ζημιά είναι πολυφάγα. Από την οικογένεια Agromyzidae μόνο 11 από τα περίπου 2.450 είδη της είναι πολυφάγα. Από αυτά 5 ανήκουν στο γένος Liriomyza. Οι φυλλορύκτες του γένους αυτού γίνονται ολοένα και αυξανόμενο πρόβλημα σ’ έναν αριθμό από καλλιέργειες.
Η λιριόμυζα (Liriomyza bryoniae) αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εχθρούς των λαχανικών. Πρόκειται για πολύ μικρές μύγες (μήκους 2mm). Οι διαχειμάζουσες (το χειμώνα) μορφές είναι νύμφες στο έδαφος και στη συνέχεια ανεβαίνουν στα ώριμα παλιά φύλλα που είναι κοντά στο έδαφος. Η νύμφωση των επόμενων γενεών γίνεται φύλλα. Το χαρακτηριστικό της προσβολής είναι οι οφιοειδής στοές πάνω στα φύλλα. Ακολούθως τα φύλλα πέφτουν λόγω της μειωμένης φωτοσυνθετικής τους δραστηριότητας. Μπορούν όμως να προκαλέσουν και έμμεση ζημιά στα φυτά, προκαλώντας πληγές πάνω στα φύλλα και δημιουργώντας πύλες εισόδου για άλλα παθογόνα (π.χ μύκητες). Ως προληπτικά μέτρα αναφέρονται η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φύλλων, απολύμανση του εδάφους και χρήση εντομολογικών διχτυών στα παράθυρα για αποφυγή εισόδου του εντόμου σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Τέλος αναφέρεται ότι η άροση καταστρέφει τις διαχειμάζουσες μορφές του εντόμου, καθώς εκθέτει τις νύμφες σε αντίξοες συνθήκες περιβάλλοντος (π.χ χαμηλή θερμοκρασία χειμώνα). Με τις πρώτες εμφανίσεις των στοών στα φύλλα ή των εντόμων στις παγίδες κάνουμε εβδομαδιαίες εισαγωγές με μείγμα Dacnusa sibrica και Diglyphus isaea σε αριθμό 250 άτομα/εβδομάδα/στρέμμα ή εναλλακτικά προσθήκη μόνο του Diglyphus isaea 250 άτομα/εβδομάδα/στρέμμα.
Αφίδες (Ψείρες-Μελίγκρα).
Στις υπαίθριες καλλιέργειες, οι προσβολές ξεκινούν από τον Μάϊο με τα πτερωτά άτομα του εντόμου.
Τα έντομα αναπτύσσουν πολύ γρήγορα μεγάλους πληθυσμούς στην κάτω επιφάνεια κυρίως των φύλλων, όπου μυζούν τους χυμούς και προκαλούν συστροφή των φύλλων.
Στη συνέχεια τα φύλλα ξεραίνονται.
Η έμμεση ζημιά που προκαλούν είναι η μετάδοση κάποιων ιώσεων και η ανάπτυξη της καπνιάς πάνω στα μελιτώδη εκκρίματα που εκκρίνουν τα έντομα στα φύλλα.
Το κύριο πρόβλημα που δημιουργεί η καπνιά στα φύλλα είναι η μείωση της φωτοσυνθετικής τους δραστηριότητας.
Ως προληπτικά μέτρα αναφέρονται η χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων κατά τη μεταφύτευση, η χρήση κίτρινων κολλητικών παγίδων, η αφαίρεση των προσβεβλημένων βλαστών (σε μικρή προσβολή).
Για το βιολογικό έλεγχο των εντόμων εισάγουμε στην καλλιέργεια τα Aphidius ervi (σκεύασμα ERVIPAR) και Aphelinus abdominalis (σκεύασμα APHILIN).
Σε έντονες προσβολές μπορεί ακόμα να γίνει η εισαγωγή του Aphidoletes aphidimyza (σκεύασμα APHIDEND).
Βρωμούσες
Οι βρωμούσες (Nezara viridula), τόσο οι προνύμφες όσο και τα ακμαία άτομα προσβάλλουν τους καρπούς.
Στα σημεία που τσιμπούν τους καρπούς δημιουργούνται νεκρωτικές περιοχές. Εάν οι καρποί προσβληθούν σε νεαρό στάδιο ανάπτυξης (άγουροι) τότε δεν αναπτύσσονται άλλο.
Εάν πάλι προσβληθούν σε μεγαλύτερο στάδιο ανάπτυξης τότε στα σημεία προσβολής (τσιμπίματα) παρουσιάζονται διάφοροι μεταχρωματισμοί του περικαρπίου.
Ακόμα οι καρποί παρουσιάζουν δυσάρεστη γεύση.
Οι βρωμούσες μπορεί ακόμα να είναι φορείς άλλων προσβολών, όπως της βακτηριακής κηλίδωσης.
Οι προσβολές των καρπών εκδηλώνονται κυρίως την άνοιξη, αρχές του καλοκαιριού και το φθινόπωρο. Ως προληπτικά μέτρα αναφέρονται η αποφυγή καλλιέργειας φυτών μελιτζάνας σε περιοχές, που είχε εκδηλωθεί προηγουμένως η παρουσία του εντόμου και η καταστροφή των ζιζανίων καθώς αποτελούν πιθανούς ξενιστές του εντόμου.
Κάμπιες
Τα είδη των καμπιών που προσβάλλουν τα λαχανικα είναι το πράσινο σκουλήκι (Helionthis armigera) και η σποντόπτερα (Spodoptera littoralis). Τα τέλεια άτομα (πεταλούδες), έχουν τα δύο μπροστινά φτερά σκουρόχρωμα (καφέ) και τα 2 πίσω λαμπερά.
Οι προνύμφες (κάμπιες) είναι χρώματος πράσινου ή καφέ. Η προνύμφη του πράσινου σκουληκιού έχει πλευρικά μια λευκοκαστανή κηλίδα, ενώ του σποντόπτερα έχει μαύρο κεφάλι και 2 σκοτεινές κηλίδες στο 1o και 8o κοιλιακό τμήμα.
Τα τέλεια άτομα (πεταλούδες) του εντόμου γεννούν γύρω στα 1000 ωά σε όλα τα μέρη των φυτών ξενιστών και η νύμφωση των ωών γίνεται στο έδαφος.
Στη συνέχεια οι κάμπιες ανεβαίνουν στα φυτά και δραστηριοποιούνται (τρώνε το φύλλωμα) κυρίως τις νυχτερινές ώρες. Οι 2 αυτές πεταλούδες έχουν έχουν 3-5 γενέες το χρόνο. Ως προληπτικά μέτρα αναφέρονται η καταστροφή των ζιζανίων, η αποφυγή καλλιέργειας πιπεριάς σε φυτά καλαμποκιού ή βαμβακιού, συλλογή με το χέρι των καμπιών και η χρήση φωτοπαγίδων κατά τη διάρκεια των νυχτερινών ωρών για προσέλκυση και συλλογή των καμπιών. Ακόμα η βαθιά άροση καταστρέφει τις προνύμφες που βρίσκονται στο έδαφος, καθώς τις αποκαλύπτει στις αντίξοες συνθήκες. Για τον βιολογικό έλεγχο των λεπιδόπτερων χρησιμοποιούμε το Bacillus thurigiensis. Ακόμα, το Macrolophus caliginosus (σκεύασμα Mirical), που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του αλευρώδη, διατηρεί τον πληθυσμό του λεπιδόπτερου σε χαμηλά επίπεδα.
Νηματώδεις
Προσβολή ριζικού συστήματος της πιπεριάς από Νηματώδεις
Οι νηματώδεις είναι μικροσκοπικοί σκώληκες με μήκος 0,15cm, που βρίσκονται στο έδαφος και στη συνεχεία εισέρχονται μέσα στις ρίζες.
Τα θηλυκά άτομα δημιουργούν όγκους πάνω στις ρίζες μέσα στους οποίους σχηματίζουν τις ωοτοκίες τους. Ο βιολογικός κύκλος τους κρατάει 15-21 ημέρες ανάλογα με τις συνθήκες. Ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης είναι θερμοκρασία εδάφους 25-28oC και υψηλή εδαφική υγρασία.
Τα ελαφρά εδάφη διευκολύνουν τη μετακίνηση των νηματώδων και τη μετάδοση της προσβολής των φυτών είναι ο μαρασμός τους λόγω μη κανονικής δραστηριότητας των ριζών.
Ως προληπτικά μέτρα αναφέρονται η χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων κατά τη μεταφύτευση, οι καλλιεργητικές φροντίδες των φυτών να γίνονται πρώτα στα υγιή χωράφια και στη συνέχεια στα προσβεβλημένα για αποφυγή νέας μόλυνσης.
Η αμειψισπορά με φυτά που ανήκουν στην οικογένεια των κραμβοειδών λαχανικών (λάχανο, κουνουπίδι, κ.ά) ή στα βολβώδη λαχανικά (κρεμμύδι, σκόρδο, πράσο).
Tuta absoluta
Το μικρολεπιδόπτερο Tuta absoluta, είναι έντομο ιθαγενές της Λατινικής Αμερικής που πρόσφατα βρέθηκε στην χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες της Μεσογειακής λεκάνης. Το Tuta absoluta μπορεί να προσβάλλει την καλλιέργεια ντομάτας, της μελιτζάνας, της πατάτας και της πιπεριάς. Επίσης προσβάλλει αρκετά αυτοφυή (ζιζάνια), όπως τον στίφνο (Solanum nigrum), τον γιατράκο (Nicotiana glauca) και τον τάτουλα (Datura stramonium). Το θηλυκό γεννά τα αυγά του στο μεσαίο ή στο κορυφαίο τμήμα του φυτού. Η μικρή κάμπια (προνύμφη 1ου σταδίου) όταν εκκολαφθεί ορύσσει στοές που στα αρχικά στάδια δύσκολα διακρίνονται. Το Tuta absoluta προσβάλλει τα φύλλα και σπάνια τους βλαστούς. Από καρπούς προσβάλλει μόνο της τομάτας. Ολοκληρώνει την ανάπτυξή του (νυμφώνεται) στο έδαφος, σπανιότερα στα φύλλα.
Είναι ένα ιδιαιτέρα επικίνδυνο έντομο. Σε έντονες προσβολές το σύνολο της φυλλικής επιφάνειας μπορεί να καταστραφεί μέσα σε λίγες μέρες προκαλώντας καθολική ξήρανση των φυτών και ολική απώλεια της παραγωγής. Επίσης, οι προσβεβλημένοι καρποί δεν είναι εμπορεύσιμοι και οι παραγωγοί πρέπει να τους απομακρύνουν και να τους καταστρέφουν επιμελώς. Το ενήλικο είναι ένα καφέ-σταχτί πεταλουδάκι που δραστηριοποιείται την νύχτα. Την ημέρα κρύβεται και αν ενοχληθεί μπορεί να εντοπιστεί να πετά σε χαμηλό ύψος. Όμως πολύ δύσκολα ο παραγωγός μπορεί να αναγνωρίσει με σιγουριά το είδος από το ενήλικο. Αντίθετα η προνύμφη (η κάμπια) εύκολα αναγνωρίζεται καθώς έχει στον προθώρακα (ακριβώς πίσω από το κεφάλι) μια σκουρόχρωμη γραμμή. Εάν διαπιστωθούν στοές στην καλλιέργεια, πρέπει να ανοίξουμε προσεκτικά το φύλλο στο σημείο της προσβολής και να παρατηρήσουμε προσεκτικά την κάμπια. Το σκουρόχρωμο στίγμα είναι ορατό με γυμνό μάτι σε καλά ανεπτυγμένες προνύμφες (με μήκος περίπου 1cm), διαφορετικά θα χρειαστεί ένας μικρός μεγεθυντικός φακός.
Ακάρι αργύρωσης
Το άκαρι αυτό (Aculops lycopersici) προσβάλλει την τομάτα σε υπαίθρια ή θερμοκηπιακή καλλιέργεια. Διαχειμάζει ως γονιμοποιημένο θηλυκό και οι ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης είναι 26 – 28oC και σχετική υγρασία ατμόσφαιρας 33 – 35%.
Το άκαρι προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού, όπου εμφανίζονται γκριζωπές κηλίδες. Τα προσβεβλημένα άνθη δεν σχηματίζουν καθόλου καρπούς, οι νεαροί καρποί δεν αναπτύσσονται κανονικά και πέφτουν, ενώ οι προσβεβλημένοι καρποί σε μεγαλύτερο στάδιο ανάπτυξης αποκτούν γκριζωπό χρωματισμό γύρω από τον ποδίσκο.
Οι τρόποι πρόληψης είναι το βαθύ όργωμα, χρήση υγιών φυταρίων, κίτρινες κολλητικές παγίδες.
Αγροτίδες
Οι κάμπιες (Αgrotis segetum και Agrotis ypsilon) κόβουν τα νεαρά φυτάρια στον λαιμό (συνήθως επάνω από το έδαφος). Τα φύλλα στην αρχή παρουσιάζουν δυσδιάκριτα φαγώματα, τα οποία στη συνέχεια εξελίσσονται σε τρύπες, σχισίματα ή περιφερειακά φαγώματα από την συνεχιζόμενη δραστηριότητα των προνυμφών. Οι μεγαλύτερης ηλικίας προνύμφες είναι περισσότερο αδηφάγες και συνήθως κατατρώγουν ολοκληρωτικά τις ρίζες και τα νεαρά φυτάρια. Στα τεύτλα και στις πατάτες μπορεί να ανοίξουν τρύπες.
Οι προνύμφες (κάμπιες) είναι άτριχες, κυλινδρικές, γκρίζου χρώματος και φθάνουν μήκος 40 – 50mm. Η κεφαλή είναι καστανή, φέρουν 3 ζεύγη ποδιών στο θώρακα και 5 ζεύγη κοιλιακών ψευδοπόδων. Ακόμη φέρουν τρεις σκούρες επιμήκεις ραβδώσεις. Όταν νοιώσουν άγγιγμα κουλουριάζονται αμέσως με την κεφαλή στο κέντρο. Τα ακμαία (πεταλούδες) έχουν μήκος 20mm περίπου και γκριζοκάστανο χρώμα. Οι πρόσθιες πτέρυγες έχουν σκουρότερο χρώμα και διακοσμούνται με νεφροειδή σημάδια και γραμμές ζικ-ζακ.
Συναντώνται κυρίως σε ελαφρά εδάφη. Ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνισή τους είναι ξηρός, ζεστός καιρός και έδαφος καλυμμένο από ζιζάνια. Σε υγρό έδαφος οι νεαρές κάμπιες δεν επιβιώνουν. Το έντομο έχει νυκτόβια ήθη.
Για την αντιμετώπιση των αγροτίδων καταπολεµούνται µε κοκκώδη εντοµοκτόνα, τα οποία ενσωµατώνονται στο έδαφος πριν τη φύτευση. Επίσης µε διασπορά δολωµάτων στην επιφάνεια του εδάφους µετά το πότισµα.
Κρεμμυδοφάγος
Ο κρεμμυδοφάγος (Gryllotalpa vulgaris) είναι έντομο παμφάγο. Προτιμά εδάφη ελαφρά, δροσερά, πλούσια σε οργανική ουσία. Σπάνια απαντάται σε αργιλώδη ή χαλικώδη εδάφη. Η εξέλιξή του είναι αργή και επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες. Κατά μέσο όρο συμπληρώνει μία γενεά σε δυο χρόνια. Κόβει τα λαχανικά στο λαιμό ή καταστρέφει το υπόγειο μέρος των φυτών και τα φυτά ξηραίνονται. Οι προνύμφες δραστηριοποιούνται Μάρτιο-Απρίλιο. Δημιουργεί στο έδαφος χαρακτηριστικές στοές διαμέτρου 0,5-1cm τόσο κοντά στην επιφάνεια του που γίνονται αντιληπτές γιατί προκαλείται ελαφρά ανασήκωση.
Δημιουργεί και βαθιές στοές για αποθησαύριση τροφών και για ωοτοκία.
Για τη μείωση του πληθυσμού τους, μπορεί να γίνεται το φθινόπωρο τοποθέτηση στον αγρό μικρών σωρών κοπριάς, στους οποίους οι κρεμμυδοφάγοι επιζητούν για καταφύγιο. Στις αρχές του χειμώνα, οι σωροί αυτοί καταστρέφονται και τα έντομα μένουν εκτεθειμένα στον παγετό. Για τη χημική καταπολέμηση γίνεται χρήση κοκκωδών εντομοκτόνων εδάφους ή δολωμάτων. Όταν το έδαφος είναι πλούσιο σε οργανική ουσία ή έχει πρόσφατα γίνει προσθήκη κοπριάς, τότε θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένα κοκκώδες εντομοκτόνο εδάφους σ’ όλη την έκταση του αγρού (π.χ. dursban, counter κ.ά.) σύμφωνα με τις οδηγίες της ετικέτας. Στον κρεμμυδοφάγο πολύ καλά αποτελέσματα δίνουν και τα δολώματα. Στα έντομα εδάφους καλή προσελκυστικότητα έχουν τα δολώματα με βάση τα ξινισμένα πίτυρα. Η προσθήκη γλυκαντικών ουσιών (μελάσσα, ζάχαρη κ.ά.) ή σκόνης γάλακτος (250-500gr/10kg δολώματος) αυξάνει την προσελκυστικότητα και την κατανάλωση από το έντομο και μειώνει την απωθητική οσμή του εντομοκτόνου. Για την επιτάχυνση της όξυνσης στα πίτυρα προσθέτουμε και λίγη ζύμη (200-300 gr/10kg πίτυρα).Στα πιτυρούχα δολώματα προστίθενται διάφορα σκευάσματα εντομοκτόνων σε μορφή βρέξιμης σκόνης (WP), dursban 25%, thiodan 50%, carbaryl 85%, diazinon 40% κ.ά
Δορυφόρος
Είναι ένας από τους σηµαντικότερους εχθρούς της πατάτας. Πρωτοεµφανίστηκε το 1859 στην περιοχή του Κολοράντο, και το 1920 στην Ευρώπη και στην Ασία στην περιοχή των Ουραλίων. Στην Κρήτη εµφανίστηκε στα µέσα της δεκαετίας του ΄90. Ζεί σε βάρος των καλλιεργούµενων και αυτόφυων σολανωδών. Τις µεγαλύτερες ζηµιές τις προκαλούν οι προνύµφες, οι οποίες καταβροχθίζουν τα φύλλα, τα άνθη, τους βλαστούς ακόµα και τα τρυφερά στελέχη, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την παραγωγή.
Ο δορυφόρος (Leptinotarsa decemlineata) είναι ένα µικρό κολεόπτερο µε χαρακτηριστικά χρώµατα. Το αυγό είναι ελλειψοειδές, πορτοκαλί χρώµατος και εµφανίζονται σε οµάδες στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Η πούπα είναι κοντόχοντρη, χρώµατος κεραµιδί. Η δε προνύμφη είναι κοντόχοντρη, καµπουρωτή, µε κόκκινο, πορτοκαλί σκούρο χρωµατισµό, µε µαύρο κεφάλι και πόδια. Είναι ολιγόποδη και έχει µασητικού τύπου στοµατικά µόρια. Το ακμαίο έχει µήκος 10-12 mm, µε ωοειδές σχήµα, κίτρινου έντονου χρώµατος και πέντε χαρακτηριστικές µαύρες επιµήκεις γραµµές σε κάθε έλυτρο.
Οι ζηµιές που προκαλεί ο δορυφόρος της πατάτας είναι τεράστιες. Το ακµαίο και οι προνύµφες προκαλούν αποφύλλωση των φυτών µε αποτέλεσµα να εκµηδενιστεί η παραγωγή. Τις µεγαλύτερες ζηµιές τις προκαλούν οι αδηφάγες προνύµφες.
Όταν η προσβολή γίνει σε πρώϊµο στάδιο οι ζηµιές είναι τεράστιες ζηµιές ενώ αν η προσβολή γίνει µετά την κονδυλοποίηση οι απώλειες είναι ελάχιστες. Ζεστός και ξηρός καιρός ευνοούν ιδιαίτερα το έντοµο. Τα συµπτώµατα αρχικά είναι το περιφερειακό φάγωµα των φύλλων, ενώ σε προχωρηµένο στάδιο διακρίνονται τα σκελετωµένα µέρη των σκληρών βλαστών µε πλήθος µαύρων περιττωµάτων. Η εμφάνιση του εντόμου ευνοείται από ζεστό, ξηρό καιρό. Είναι αδηφάγο και μπορεί να ελαττώσει τόσο τη φυλλική επιφάνεια του φυτού, ώστε να επηρεαστεί σοβαρά η απόδοση σε πατάτες.
Φθοριμαία
Η φθοριµαία (Phthorinaea operculla) είναι ένα µικρό λεπιδόπτερο, γκριζωπό ιθαγενές της Βόρειας Αµερικής. Αναφέρθηκε ως εχθρός της πατάτας το 1896 στη Β. Καρολίνα και εµφανίστηκε το 1940 στην Ευρώπη. Το 1940 εµφανίστηκε στην Ελλάδα. Θεωρείται σηµαντικός εχθρός της πατάτας και προκαλεί τεράστιες ζηµιές. Είναι µία γκριζωπή ανοιχτού χρώµατος χρυσαλίδα, όπου η προνύμφη της είναι λευκή, κοκκινωπή στη ράχη και έχει µήκος 12mm, ενώ το ακμαίο είναι ένα λεπιδόπτερο µικρού µεγέθους µε γκριζωπό χρώµα 10-12mm.
Η φθοριµαία προσβάλλει τα φύλλα, γεννώντας τα αυγά της στην κάτω επιφάνειά τους. Οι προνύµφες ανοίγουν στοές κάτω από την επιδερµίδα όποτε αυτά µαραίνονται, παίρνοντας σταχτί χρώµα. Ακόµη, προσβάλλει και τους βλαστούς µε όµοιο τρόπο, µε αποτέλεσµα να µαραίνονται και αυτοί και να µεταχρωµατίζονται.
Από τα στελέχη η στοά µπορεί να φτάσει υπογείως έως τους κονδύλους, αν η φύτευση δεν έχει γίνει βαθιά. Έτσι από το χωράφι µεταφέρονται οι προσβεβληµένοι κόνδυλοι στην αποθήκη όπου το έντοµο πολλαπλασιάζεται. Το ποσοστό της καταστροφής των κονδύλων στην αποθήκη από τη φθοριµαία, ξεκινάει από 25% και µπορεί να φτάσει στο 100% αν η προσβολή είναι µεγάλη και δεν ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα. Η καταστροφή των κονδύλων από τη φθοριµαία σηµαίνει σάπισµα αυτών. Το ποσοστό αυτό µπορεί να µειωθεί µε απολύµανση της αποθήκης και προστασία µε ένα πυκνό δικυωτό πλέγµα (σίτα). Στους κονδύλους οι προνύµφες ανοίγουν στοές µέσα στους κονδύλους σε βάθος µέχρι 1 cm, οι οποίες επενδύονται µε ένα λευκό µεταξένιο ιστό άνω στην οπή εισόδου συγκεντρώνονται σε σωρούς τα µαύρα περιτώµατα.
