Ασθένειες Καλλωπιστικών

Οι ασθένειες των φυτών διαχωρίζονται σε:
α) Μυκητολογικές
β) Βακτηριολογικές
γ) Ιολογικές και
δ) Μη παρασιτικές ασθένειες

Τύποι φυτοπαθογόνων

Για την αποτελεσματική διάγνωση και αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τη βιολογία των μικροοργανισμών που τις προκαλούν, δηλαδή:

• των μυκήτων,
• των βακτηρίων
• των ιών και
• των φυτοπλασμάτων.

Μύκητες

Περίπου το 85% των ασθενειών των φυτών προκαλούνται από μύκητες, οι οποίοι είναι πολυκυτταρικοί μικροοργανισμοί που μπορεί να δει κανείς και χωρίς μικροσκόπιο κατά τη διάρκεια ορισμένων σταδίων του κύκλου ζωής τους. Οι μύκητες δεν έχουν χλωροφύλλη και τα τοιχώματα των κυττάρων τους αποτελούνται από χιτίνη και άλλους πολυσακχαρίτες αντί της κυτταρίνης των κυτταρικών τοιχωμάτων των φυτών. Πολλά είδη μυκήτων μπορούν να αναγνωριστούν από τα μικροσκοπικά σπόρια που παράγουν, τα οποία είναι αναπαραγωγικές δομές που βοηθούν στη διασπορά και την επιβίωσή τους.

Ορισμένοι μύκητες δεν έχουν σπόρια, όπως η Rhizoctonia, η οποία μπορεί να αναγνωριστεί με το μικροσκόπιο από τις πολύ χαρακτηριστικές διακλαδωτές υφές της.

Ο άνεμος διασκορπίζει συχνά πολλούς παθογόνους μύκητες. Τα σπόρια μπορούν να μεταφερθούν για μίλια με την βοήθεια του ανέμου. Το νερό από βροχοπτώσεις ή αρδεύσεις, μπορεί να μεταφέρει επίσης τα σπόρια των μυκήτων από φυτό σε φυτό. Οι μύκητες που ζουν στο έδαφος μπορούν να μετακινηθούν από φυτό σε φυτό καθώς αναπτύσσονται ανακατεμένοι με ρίζες ή δίπλα σε μολυσμένα φυτικά υπολείμματα στο έδαφος. Μερικοί μύκητες (π.χ., η Rhizoctonia) μπορούν να επιβιώσουν μόνοι τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς ξενιστή ζώντας σε φυτικά υπολείμματα ή στο έδαφος. Οι μύκητες μπορεί επίσης να εξαπλωθούν από την ανθρώπινη δραστηριότητα, μέσα από την μετακίνηση των ήδη ασθενών φυτών ή την χρήση εργαλείων κηπουρικής. Οι μύκητες μπορούν να εισέλθουν σε ένα φυτό μέσω των φυσικών ανοιγμάτων του (π.χ., στομάτια) ή μέσω πληγών και μπορούν επίσης να διεισδύσουν απευθείας μέσω της επιδερμίδας του φυτού.

Βακτήρια

Τα βακτήρια είναι μονοκύτταροι μικροοργανισμοί τόσο μικροί ώστε μπορούν να εντοπιστούν μόνο με ένα ισχυρό μικροσκόπιο φωτός.

Τα περισσότερα φυτοπαθογόνα βακτήρια δεν παράγουν σπόρια. Παρά το γεγονός ότι ορισμένα βακτήρια μπορούν να επιβιώσουν στο χώμα μέσα σε σάπια φυτικά υλικά για ένα χρονικό διάστημα, συνήθως χρειάζονται ένα ξενιστή για να επιβιώσουν. Τα βακτήρια εξαρτώνται από εξωτερικούς παράγοντες για την διασπορά τους από φυτό σε φυτό. Το κινούμενο νερό (βροχή, άρδευση) είναι το κύριο μέσο με το οποίο διαδίδονται τα βακτήρια. Ένα άλλο σημαντικό μέσο διασποράς είναι η ανθρώπινη επαφή. Πολλές βακτηριολογικές ασθένειες μπορούν να εξαπλωθούν απλά μέσω της διαδικασίας κατά την οποία κάποιος αγγίζει ένα μολυσμένο φυτό και στη συνέχεια αγγίζει ένα υγιές φυτό με τα χέρια ή με κλαδευτικά εργαλεία. Τα βακτήρια δεν μπορούν να διαπεράσουν την επιδερμίδα των φυτών, αλλά πρέπει να εισέλθουν στο φυτό μέσα από μια πληγή ή ένα φυσικό άνοιγμα για μεταδώσουν την νόσο. Μια ειδική υπο-ομάδα των βακτηρίων που ονομάζονται φυτοπλάσματα χρειάζονται ένα έντομο ξενιστή για τη διασπορά τους και την είσοδο στο φυτό.

Ιοί

Οι ιοί είναι το μικρότερο από τα τρία παθογόνα που περιγράφονται εδώ, και μπορούν να εντοπιστούν μόνο με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Αποτελούνται από γενετικό υλικό (RNA ή DNA). Χρειάζονται έναν ζωντανό ξενιστή προκειμένου να αναπαραχθούν διότι χρησιμοποιούν κύτταρα-ξενιστές φυτών κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής. Οι περισσότεροι μύκητες και τα βακτήρια αναπαράγονται ανεξάρτητα του φυτού- ξενιστή. Οι ιοί μεταδίδονται συνήθως από ασθενή σε υγιή φυτά με έντομα, αλλά μπορεί επίσης να εξαπλωθούν με ακάρεα, νηματώδεις, μύκητες και ακόμη και με ανθρώπους. Ο οργανισμός που εξαπλώνει τον ιό αναφέρεται ως φορέας.

Φυτοπλάσματα

Τα φυτοπλάσματα είναι εξαιρετικά μικρά παθογόνα των φυτών που μοιάζουν με βακτήρια. Ενώ είναι παρόμοια με τα βακτήρια, τα φυτοπλάσματα διαφέρουν από αυτά στην ανικανότητά τους να επιβιώσουν χωρίς έναν ξενιστή, το μικρότερο μέγεθός τους, και την έλλειψη κυτταρικών τοιχωμάτων. Τα φυτοπλάσματα βασίζονται σε έντομα-φορείς, όπως τα τζιτζίκια, για την μετάδοση σε ξενιστές. Κατά τη διάρκεια της σίτισής τους, τα τζιτζίκια μολύνονται με φυτοπλάσματα από το μολυσμένο φλοίωμα του ξενιστή και τα εισάγουν σε υγιείς ιστούς.
Μόλις βρεθούν στο φλοίωμα, τα φυτοπλάσματα είναι ικανά να αναπαραχθούν και να εξαπλωθούν σε ολόκληρο το φυτό, πράγμα το οποίο οδηγεί σε συστημικές μολύνσεις. Τα φυτοπλάσματα εξακολουθούν να υφίστανται εντός των εντόμων-φορέων, κάνοντάς τα το κύριο μέσο εξάπλωσης αυτών των παθογόνων.
Τα κοινά συμπτώματα που προκαλούνται από τα φυτοπλάσματα είναι η μειωμένη χλωροφύλλη στους ιστούς και η μη φυσιολογική ανάπτυξη των φυτών. Η πιο κοινή ασθένεια που προκαλείται από ένα φυτόπλασμα είναι το Aster Yellows που προκαλεί κιτρίνισμα των φυτών

Συμπτώματα ασθενειών

Τα συμπτώματα είναι ανώμαλα χαρακτηριστικά του φυτού που υποδεικνύουν πως υπάρχει πρόβλημα. Είναι σημαντική η σωστή ορολογία για ένα σύμπτωμα. Ο τεχνικός όρος για ένα σημείο στο οποίο υπάρχει κάποια κηλίδα είναι “αλλοίωση”, η οποία αφορά μία εντοπισμένη πάσχουσα περιοχή ή ένα τραύμα.

Όζοι, ή όγκοι, μπορούν να βρεθούν σε μίσχους, ρίζες, ή μερικές φορές στα φύλλα. Είναι μάζες αδιαφοροποίητων ιστών, παρόμοιες με τους καρκινικούς όγκους στους ανθρώπους. Συχνά συγχέονται με εκείνες που προκαλούνται από έντομα.
Τα έλκη είναι κούφιες πληγές, οι οποίες βρίσκονται πιο συχνά σε μίσχους, βλαστούς αλλά μπορούν επίσης να εμφανιστούν σε κορμούς δέντρων.

Η σήψη μπορεί να είναι υγρή αλλά και ξηρή. Μια σήψη σημαίνει πως ο φυτικός ιστός αποδομείται από το παθογόνο. Για να γίνει αντιληπτό εάν ένα παθογόνο είναι υπεύθυνο για τη μάρανση ενός φυτού, πρέπει να πραγματοποιηθεί μια κάθετη τομή (διατομή) κοντά στη βάση του φυτού ή σε μεμονωμένο μαραμένο στέλεχος. Αν ένα παθογόνο είναι παρόν, ο αγγειακός ιστός θα εμφανιστεί σκούρος. Ένα φυτό που μαραίνεται και δεν έχει προσβληθεί από παθογόνα θα έχει κανονικό λευκό, υπόλευκο ή ανοιχτό πράσινο αγγειακό ιστό.

Οι τήξεις των φυτών είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την σήψη των σποροφύτων όπως αναδύονται από το χώμα ή από γλάστρες. Υπάρχουν δύο τύποι ασθενειών σήψης. Η προφυτρωτική τήξη συμβαίνει όταν ένας σπόρος που βλασταίνει έχει μολυνθεί και πεθαίνει πριν αναδυθεί από το έδαφος. Η μεταφυτρωτική τήξη συμβαίνει όταν ένα πλήρως ανεπτυγμένο σποριόφυτο έχει προσβληθεί και πεθαίνει.

Τα περισσότερα από τα συμπτώματα που περιγράφονται παραπάνω συνήθως σχετίζονται με μολύνσεις από μύκητες ή βακτήρια. Τα συμπτώματα των ιολογικών ασθενειών περιλαμβάνουν κηλίδωση, κιτρίνισμα ή / και κατσάρωμα των φύλλων, παραμορφωμένα φύλλα, κίτρινους ή νεκρωτικούς δακτυλίους στα φύλλα ή τα φρούτα, και φυτά που εμφανίζονται να είναι μικρά επειδή έχουν κοντά μεσογονάτια διαστήματα.

Σημεία

Θετική διάγνωση μιας ασθένειας ενός φυτού είναι συχνά δύσκολο ή σχεδόν αδύνατο να γίνει βάσει των συμπτωμάτων και μόνο. Πολύ συχνά, τα συμπτώματα των συγκεκριμένων ασθενειών και μερικών αβιοτικών διαταραχών επικαλύπτονται. Για να προσδιοριστεί σωστά μια μυκητολογική ή μια βακτηριολογική ασθένεια, πρέπει να αναζητηθούν τα σημεία της παρουσίας του παθογόνου, το σημαντικότερο εκ των οποίων είναι η παρουσία του παθογόνου να γίνεται αντιληπτή με γυμνό μάτι, μεγεθυντικό φακό ή μικροσκόπιο
Με τις μυκητολογικές ασθένειες, μπορεί κανείς να δει συχνά την πραγματική μυκητολογική ανάπτυξη, για παράδειγμα τα μυκήλια, τις μάζες σπορίων, τα σκληρώτια και τα μανιτάρια. Ένα μυκήλιο είναι μια μάζα από μύκητες (νήματα) που μπορεί συχνά να εμφανιστούν γύρω από μια πληγή (κηλίδες, έλκος, μαραμένη περιοχή).

Τα σκληρώτια είναι μικρές, σκληρές δομές στις οποίες κατοικούν ορισμένοι μύκητες. Οι μύκητες μπορούν να επιβιώσουν για χρόνια σε αυτή την κατάσταση. Συχνά βρίσκονται στο εσωτερικό φυτικών ιστών, όπως οι μίσχοι. Εάν ένας μύκητας είναι ύποπτος ως αιτία μιας ασθένειας, αλλά δεν υπάρχει κανένα σημάδι του μύκητα, μπορεί να κατασκευαστεί ένας υγρός θάλαμος για να παρακινήσει την ανάπτυξη των μυκήτων. Αυτό είναι ένα σφραγισμένο δοχείο (π.χ., ένα πλαστικό δοχείο αποθήκευσης) στο οποίο ένα κομμάτι του άρρωστου ιστού τοποθετείται σε υγρό απορροφητικό χαρτί. Μετά από μια ή δύο μέρες στο κλειστό δοχείο, το μυκήλιο θα είναι συχνά προφανές εφόσον η νόσος έχει πράγματι προκληθεί από έναν μύκητα. Αυτό λειτουργεί καλύτερα εάν η λοίμωξη είναι σχετικά πρόσφατη ή το σύμπτωμα είναι μια κηλίδα, σήψη ή έλκος. Εάν ο φυτικός ιστός αποδομείται (αρχίζει και σαπίζει), επιπλέον μύκητες είναι πιθανό να μεγαλώσουν από το μολυσμένο ιστό, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον προσδιορισμό του αρχικού παθογόνο.