Αλευρώδης

Γενικά

Προσβάλλει πολλές καλλιέργειες και αυτοφυή φυτά.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	στέλεχος	φύλλο	Καρπός
Ημίπτερα μυζητικά			Χ

Ζημιά

Η απομύζηση φυτικών χυμών προκαλεί χλωρώσεις στα φύλλα, που στη συνέχεια ξηραίνονται. Σε σοβαρή προσβολή μπορεί να ζημιωθεί η παραγωγή. Επιπλέον στα κολλώδη εκκρίματα του εντόμου μπορεί με ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας να αναπτυχθούν οι μύκητες της καπνιάς.

Εχθρός

Το ακμαίο μοιάζει με μικρή λευκή μύγα. ‘Eχει μήκος περίπου 1 χιλ., χρώμα σώματος κιτρινωπό και μαύρους οφθαλμούς. Οι πτέρυγες είναι διαφανείς και καλύπτονται από λευκή κηρώδη ουσία, που εκκρίνεται από αδένες και από όπου πήρε το έντομο το όνομά του. Οι νεαρές νύμφες έχουν ελλειπτικό σχήμα, χρώμα διαφανές-υποκίτρινο και διαθέτουν πόδια. Οι νύμφες 2ου-4ου σταδίου αποκτούν χρώμα υποκίτρινο-κίτρινο και δεν έχουν πόδια (ακίνητες).

Αφίδες Λαχανικών

Γενικά

Τα διάφορα είδη μπορεί να συναντώνται σε διαφορετικές ομάδες καλλιεργειών. Έτσι τα κολοκυνθοειδή προσβάλλονται κυρίως από την Aphis gossypii, η piperi;a από τα είδη Myzus persicae, Macrosiphum euphorbiae, Aulacorthum solani, Aphis fabae, τα φυλλώδη λαχανικά από την Brevicoryne brassicae.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	στέλεχος	φύλλο	Καρπός
Αφίδες (Ημίπτερα) μυζητικά, φορείς ιώσεων		Χ	Χ

Ζημιά

Βρίσκονται συνήθως στην κάτω επιφάνεια του φύλλου, όπου σχηματίζουν αποικίες. Χαρακτηριστικό είναι η παραγωγή μελιττώματος. Σε σοβαρές προσβολές τα φύλλα καρουλιάζουν και μεταχρωματίζονται. Εκτός από την απομύζηση χυμών οι αφίδες μπορεί να μεταφέρουν ιώσεις (π.χ. ιός Υ, μωσαϊκό αγγουριού CMV, ασπερμία τομάτας, μωσαϊκό καρπουζιού, ίκτερος κολοκυνθοειδών), οπότε σε αυτή την περίπτωση παρουσιάζονται τα αντίστοιχα συμπτώματα.

Εχθρός

Τα ακμαία έχουν μήκος 1-4 χιλ. και ο χρωματισμός τους διαφέρει ανάλογα με το είδος: πράσινο, κίτρινο, κοκκινωπό, καστανό, καστανόμαυρο, γκριζοπράσινο. Συνυπάρχουν πτερωτές και άπτερες μορφές. Οι νύμφες μοιάζουν στην εμφάνιση με τα ακμαία.

Κρεμμυδοφάγος ή Γρυλλοτάλπα ή Κολοκυθοκόφτης ή Πρασάγγουρας (Gryllotalpa gryllotalpa)

Γενικά

Ανευρίσκεται σε πολλές καλλιέργειες, ιδιαίτερα στα σιτηρά, στις πατάτες και στα λαχανικά. Το έντομο τρέφεται με ρίζες φυτών, αλλά και με οργανισμούς του εδάφους και με χούμο.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	φυτάριο	φύλλο	κόνδυλος
	Χ

Ζημιά

Στο χωράφι παρουσιάζονται “κενά” φυτών.

Εχθρός

Τα ακμαία έχουν μήκος περίπου 45-50 χιλ., καστανό χρωματισμό και φέρουν λεπτές τρίχες. Τα πρόσθια πόδια, που είναι προσαρμοσμένα για να σκάβουν, μοιάζουν με φτυάρια. Οι νεαρές νύμφες έχουν χρώμα υπόλευκο και στην κατασκευή τους μοιάζουν με μυρμήγκια. Αντίθετα οι νύμφες μεγαλύτερης ηλικίας μοιάζουν περισσότερο με το ακμαίο έντομο.

Παρατηρήσεις

Το έντομο ζει κυρίως κάτω από το έδαφος και απαντάται κυρίως σε θερμά, υγρά εδάφη, πλούσια σε οργανική ουσία. Χαρακτηριστικό του είναι οι στοές, που σκάβει σε μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, που έχουν πλάτος όσο το πάχος ενός δακτύλου.

Θρίπας (Frankliniella occidentalis)

+

Γενικά

Ο Θρίπας της Καλιφόρνια (Frankliniella occidentalis) αποτελεί είδος που εμφανίστηκε στην Ευρώπη μόλις τη δεκαετία του ΄80 (στην Ελλάδα το 1987-1988) και εξαπλώθηκε ταχύτατα. Αποτελεί σοβαρό εχθρό των θερμοκηπιακών καλλιεργειών, αλλά προσβάλλει και υπαίθριες καλλιέργειες κηπευτικών, βαμβάκι, φράουλα, πατάτα, καλλωπιστικά, αμπέλι.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	στέλεχος	φύλλο	άνθος	Καρπός
Λεπιδόπτερα προνύμφες με μασητικά στομ. μόρια	Χ	Χ	Χ	Χ

Ζημιά

Ο θρίπας της Καλιφόρνια προκαλεί χλωρώσεις, ασημόχρωση, προσβάλλει τα άνθη προκαλώντας νεκρώσεις και ανθόρροια και τους καρπούς, όπου παρατηρούνται παραμορφώσεις και εσχαρώσεις. Η ποιοτική υποβάθμιση της παραγωγής μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η μετάδοση του ιού της κηλιδωτής νέκρωσης (TSWV) από τον θρίπα της Καλιφόρνια.

Εχθρός

Το ακμαίο έχει μήκος 0,8 χιλ. και χρώμα κιτρινοκάστανο. Οι πτέρυγες είναι στενές, γκριζοκίτρινες, με μακρούς κροσσούς. `Ενα σημείο διάκρισης από τον Thrips tabaci είναι οι κεραίες, που στον Thrips tabaci έχουν 7 άρθρα, ενώ στον Frankliniella occidentalis εχουν 8 άρθρα. Χαρακτηριστική διαφορά υπάρχει επίσης στις τρίχες της κεφαλής (ο Frankliniella occidentalis φέρει μεγάλες τρίχες μεταξύ των σύνθετων οφθαλμών και πίσω από αυτούς). Οι νύμφες μοιάζουν στην εμφάνιση με τα ακμαία και έχουν χρώμα λευκοκίτρινο (του Frankliniella occidentalis σκουρότερη από του Thrips tabaci).

Παρατηρήσεις

Η προσβολή από τον θρίπα της Καλιφόρνια δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή, γιατί ζει κρυμμένος στα άνθη, γι’αυτό απαιτείται προσεκτικός και συχνός έλεγχος της καλλιέργειας στον αγρό.

Κοινός Τετράνυχος

Γενικά

Προσβάλλουν τα σολανώδη, τα κολοκυνθοειδή, το βαμβάκι, το αμπέλι, τα εσπεριδοειδή, αλλά και πολλές άλλες καλλιέργειες και αυτοφυή φυτά.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	στέλεχος	φύλλο	Καρπός
		Χ	Χ	Χ

Ζημιά

Στην επάνω επιφάνεια των φύλλων παρουσιάζεται χλώρωση κατά κηλίδες, ενώ στην κάτω επιφάνεια διακρίνονται οι θέσεις διατροφής των αποικιών τους (ασημόχρωμες και ελαφρά βυθισμένες) και με τη χρήση μεγεθυντικού φακού οι τετράνυχοι. Σημάδι της προσβολής είναι και οι μετάξινοι αραχνοειδείς ιστοί στα προσβεβλημένα μέρη. Σε έντονη προσβολή τα φύλλα καρουλιάζουν, ξηραίνονται και πέφτουν. Μπορεί να προσβληθούν επίσης τα στελέχη, τα άνθη και οι καρποί. Στους καρπούς των εσπεριδοειδών παρατηρούνται σκουρόχρωμες κηλίδες, οι οποίες επεκτείνονται και καταλαμβάνουν σημαντικό τμήμα της επιφάνειας. Το αποτέλεσμα είναι να υποβαθμίζεται η εμπορική τους αξία. Στο βαμβάκι μυζούν τους φυτικούς χυμούς από τα φύλλα και εξασθενούν τα φυτά. Τα φύλλα εμφανίζουν στην επάνω επιφάνεια κοκκινοκάστανες κηλίδες. Σε έντονες προσβολές μειώνουν την παραγωγή και υποβαθμίζουν την ποιότητα του βαμβακιού. Στο αμπέλι, οι προσβολές από τον κοινό τετράνυχο εμφανίζονται από το καλοκαίρι μέχρι και το Σεπτέμβριο. Προσβάλλει τα φύλλα, τα οποία γίνονται καστανωπά και αποξηραίνονται. Δημιουργεί ιστό που μπορεί να καλύψει την κάτω επιφάνεια του φύλλου ή και ολόκληρη την κορυφή του βλαστού. Σε έντονη προσβολή μπορεί να προκαλέσει φυλλόπτωση με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική απώλεια της παραγωγής. Σε ελαφριά προσβολή είναι δυνατό να προκληθεί μείωση στην ανάπτυξη των βλαστών και μη ικανοποιητική ωρίμανση των σταφυλιών και αργότερα του ξύλου.

Εχθρός

Το ακμαίο θηλυκό έχει μήκος 0,5 χιλ., σχήμα ωοειδές και χρώμα που ποικίλλει από ανοιχτοκίτρινο εως πρασινοκίτρινο. Πλευρικά φέρει από μια σκούρα εκτεταμένη κηλίδα. Φέρει 4 ζεύγη ποδών. Τα θηλυκά άτομα του φθινοπώρου, που θα διαχειμάσουν, έχουν χρώμα πορτοκαλοκόκκινο. Οι νύμφες μοιάζουν στην εμφάνιση με τα ακμαία. Η προνύμφη όμως φέρει 3 ζεύγη ποδών. Τα ωά είναι σφαιρικά, λεία και μοιάζουν με μικρά μαργαριτάρια. Κοντά στην εκκόλαψη παίρνουν κοκκινωπό χρώμα. Διαχειμάζει σε προστατευμένες θέσεις, όπως κάτω από τον ξηρό φλοιό των πρέμνων, γύρω από το λαιμό, πάνω σε διάφορα ποώδη φυτά. Την άνοιξη δραστηριοποιείται και μετακινείται σε ποώδη φυτά (συνήθως ζιζάνια) όπου και πολλαπλασιάζεται. Στο στάδιο αυτό από κοκκινωπό γίνεται κιτρινοπράσινο. Αναπτύσσει πολλές γενεές κυρίως το καλοκαίρι, με ξηρό και θερμό καιρό (1 γενεά κάθε 10-12 ημέρες σε θερμοκρασία 25-30οC).

Παρατηρήσεις

Οι τετράνυχοι ευνοούνται από ξηρό και ζεστό καιρό. Μπορούν ταχύτατα να αναπτύξουν μεγάλους πληθυσμούς και να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές. Η αντιμετώπισή τους πρέπει να γίνεται έγκαιρα, σε χαμηλό επίπεδο πληθυσμού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με προσεκτικό και συστηματικό έλεγχο της καλλιέργειας.

Λιριόμυζα (Liriomyza brionyae, L. huidobrensis, L. trifolii)

Γενικά

Προσβάλλονται τα σολανώδη, τα κολοκυνθοειδή, τα φυλλώδη λαχανικά, τα ψυχανθή, τα καλλωπιστικά και αυτοφυή φυτά.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	Φυτάριο	φύλλο	Καρπός
Δίπτερα προνύμφες με μασητικά στομ. μόρια			Χ	Χ

Ζημιά

Οι προνύμφες ορύσσουν οφιοειδείς (συνήθως) στοές στα φύλλα, τρεφόμενες από το παρέγχυμα. Η καταστροφή της φυλλικής επιφάνειας από τις στοές ή η πτώση των φύλλων, έχει ως συνέπεια τη μείωση της φωτοσυνθετικής ικανότητας των φυτών, με επίδραση στην παραγωγή. Το είδος Liriomyza huidobrensis μπορεί να προσβάλλει και τους νεαρούς, πράσινους καρπούς. Η νύμφωση λαμβάνει χώρα στο τέλος της στοάς ή στο έδαφος. Ζημιά προκαλούν επίσης τα ακμαία, γιατί οι κηλίδες διατροφής ή ωοθεσίας αποτελούν πύλες εισόδου δευτερογενών παθογόνων.

Εχθρός

Τα ακμαία (μύγες) είναι μικρού μεγέθους, έχουν μήκος περίπου 2 χιλ. χρώμα σώματος κιτρινόμαυρο και κεφαλής κίτρινο. Οι προνύμφες έχουν μήκος περίπου 2 χιλ. και είναι άποδες. Σε μικρή ηλικία είναι άχρωμες, ενώ όσο πλησιάζουν την νύμφωση γίνονται κιτρινωπές.

Παρατηρήσεις

> Το είδος Liriomyza huidobrensis προτιμά τις ψυχρότερες περιοχές. Η διάκρισή του από το L. brionyae είναι πολύ δύσκολη και γίνεται μόνο στο εργαστήριο. Αντίθετα το είδος L. trifolii αναγνωρίζεται ευκολότερα. Η αντιμετώπιση του εντόμου σε μεγάλους πληθυσμούς είναι δύσκολη, γι’ αυτό απαιτείται συνεχής παρακολούθηση της φυτείας.

Υλέμυια (Hylemyia platura , Hylemyia brassicae)

Γενικά

Προσβάλλονται κυρίως τα κολοκυνθοειδή και τα φυλλώδη λαχανικά, τα κρεμμύδια, το σπαράγγι, αλλά και τα σολανώδη.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	Φυτάριο	φύλλο	Καρπός
Δίπτερα προνύμφες με μασητικά στομ. μόρια	Χ	Χ

Ζημιά

Η προνύμφη εισχωρεί μέσα στο “λαιμό” των ριζών (στα φυλλώδη λαχανικά) ή στα φυτάρια (στα κολοκυνθοειδή), ορύσσει στοές με συνέπεια τα φυτά να σπάζουν στον “λαιμό” ή τα φύλλα να κιτρινίζουν και να σαπίζουν. Προσβάλλονται επίσης οι σπόροι και οι κοτυληδόνες. Η προσβολή μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο του φυταρίου.

Εχθρός

Το ακμαίο (μύγα) έχει μήκος 4-7 χιλ. Οι προνύμφες έχουν μήκος περίπου 8 χιλ., χρώμα υπόλευκο, είναι άποδες και στερούνται κεφαλικής κάψας. Το πρόσθιο τμήμα τους είναι μυτερό και είναι εφοδιασμένο με στοματικά άγκιστρα.

Παρατηρήσεις

Οι όψιμες φυτείες κινδυνεύουν περισσότερο από αυτό το έντομο. Η υλέμυια προτιμά τα αφράτα καστανοχώματα.