Η Καλλιέργεια της Αγγουριάς
Πηγές:
Γενικά
Το αγγούρι είναι καρπός φυτού της ίδιας οικογένειας (Κολοκυνθοειδή) με τα φυτά που παράγουν το πεπόνι, το καρπούζι και το κολοκύθι.
Είναι καρπός του ετήσιου φυτού της αγγουριάς (Cucumis sativus) που έρπει και αναρριχάται.
Η προέλευση του είναι από την Ινδία όπου το καλλιεργούσαν πριν από 3.000 χρόνια.
Επίσης ήταν γνωστό και στην Αρχαία Ελλάδα αλλά και στους Ρωμαίους. Στη συνέχεια διαδόθηκε και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Επάνω στο ίδιο φυτό υπάρχουν αρσενικά και θηλυκά άνθη.
Τα φύλλα του είναι τριχωτά και έχουν μέχρι 5 λοβούς.
Το αγγούρι είναι επίμηκες, κυλινδρικό, πράσινου χρώματος εξωτερικά και ελαφρύ πράσινου έως λευκού εσωτερικά .
Τρώγεται είτε σκέτο, είτε σε σαλάτες είναι δε το κύριο συστατικό στη χωριάτικη σαλάτα και στο τζατζίκι.
Επίσης χρησιμοποιείται σε διάφορες κρέμες ομορφιάς.
Έχει λίγες βιταμίνες, κυρίως C, B1, B2 ενώ βιταμίνη Α υπάρχει στο φλοιό.
Η αγγουριά καλλιεργείται το καλοκαίρι στην ύπαιθρο και τον υπόλοιπο χρόνο σε θερμοκήπια, γιατί είναι ευαίσθητη στο κρύο.
Η υψηλή θερμοκρασία και η υγρασία ευνοούν την ανάπτυξη της.
Τα τελευταία χρόνια δημιουργούνται διαφορετικές ποικιλίες αγγουριού.
Έτσι από το γνωστό κοινό αγγούρι με το μακρύ σχήμα που πωλείται με το τεμάχιο περάσαμε σε μικρότερα αγγούρια που πωλούνται με το κιλό.
Επίσης υπάρχει μία ποικιλία με πολύ μικρούς καρπούς που διατηρούνται τουρσί στο ξίδι με την ονομασία αγγουράκια.
Στην Κρήτη μια ποικιλία αγγουριού, που σπάνια βρίσκεται στις αγορές, ονομάζεται ξυλάγγουρο.
Έχει σχήμα μικρού πεπονιού, ανοικτού πράσινου χρώματος και είναι εξωτερικά καλυμμένο με ελαφρύ χνούδι.
Η σάρκα του είναι πιο σκληρή από του κοινού αγγουριού και είναι εξαιρετικά εύγευστη.
Φύτευση σπόρων αγγουριάς σε κλειστό χώρο
Μπορείτε να ξεκινήσετε τις αγγουριές σας φυτεύοντας τους σπόρους σε κλειστό χώρο (π.χ. μέσα στο σπίτι). Θα πρέπει να φυτέψετε τον κάθε σπόρο σε ξεχωριστό κυπελάκι, ώστε να μη διαταράξετε τις ρίζες κατά την μεταφύτευση.
Η βλάστηση είναι ταχύτερη αν η θερμοκρασία είναι τουλάχιστον 21οC.
Μπορείτε να μεταφυτεύσετε τα σπορόφυτα όταν αρχίσει να αναπτύσσεται το τρίτο πραγματικό φύλλο, περίπου 3-4 εβδομάδες μετά τη σπορά.
Ξεκινώντας από σπόρους απευθείας στο χώμα
Περίοδος σποράς: σπέρνετε όταν η θερμοκρασία του εδάφους και της ατμόσφαιρας είναι τουλάχιστον 15°C. Αν σπέρνετε απευθείας στο έδαφος βεβαιωθείτε ότι η περίοδος των εαρινών παγετών έχει τελειώσει.
Το αγγούρι είναι πολύ ευαίσθητο στο κρύο και οι σπόροι του δεν βλαστάνουν αν το έδαφος έχει θερμοκρασία < 10°C.
Για να ζεστάνετε το χώμα καλύψτε το με μαύρο πλαστικό που στη συνέχεια θα αφαιρέσετε.
Το έδαφος
Οι αγγουριές αγαπούν το ζεστό χώμα.
Αν σκοπεύετε να φυτέψετε απευθείας τους σπόρους στο χώμα, και κάνει ακόμη κρύο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μεμβράνη εδαφοκάλυψης για να κρατήσετε το χώμα ζεστό.
Αν το χώμα δεν είναι αρκετά ζεστό, οι σπόροι δε θα βλαστήσουν.
Επιλέξτε σημεία που το χώμα έχει καλή αποστράγγιση και τα βλέπει ο ήλιος.
Ρίξτε κάποιο λίπασμα στο μέρος που θα βάλετε την αγγουριά.
Το λίπασμα μπορεί να είναι κοπριά, κομπόστ ή άλλο οργανικό σκεύασμα.
Το ιδανικό pH του εδάφους είναι 5.8 έως 7.0.
Οι αγγουριές έχουν απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά και νερό. Το έδαφος θα πρέπει να είναι υγρό αλλά όχι μουσκεμένο..
Λίπανση
Πριν από τη φύτευση, θα πρέπει να απλώσετε ένα πλήρες λίπασμα, όπως το 5–10-10 ή κάποιο παρόμοιο.
Μια εβδομάδα μετά την έναρξη της ανθοφορίας, καθώς και τρεις εβδομάδες αργότερα, χρησιμοποιήστε λίπασμα πλούσιο σε άζωτο στο πλάι του λοφίσκου.
Μη λιπαίνετε όμως πολύ επειδή η υπερλίπανση ενθαρρύνει την ανάπτυξη του φυλλώματος σε βάρος της καρποφορίας.
Αποστάσεις σποράς
Για την αγγουριά και τους συγγενείς της (πεπονιά, καρπουζιά και κολοκυθιά) είναι προτιμότερο η καλλιέργεια να ξεκινά με κατευθείαν σπορά στη μόνιμη θέση εξαιτίας της σχετικής ευαισθησίας τους στο μεταφυτευτικό σοκ.
Η σπορά μπορεί να γίνει κατά την περίοδο Απριλίου-Μαΐου σε μικρούς λάκκους, οι οποίοι ανοίγονται ανά 50-60 εκ. σε γραμμές που απέχουν μεταξύ τους 120-150 εκ.
Σε κάθε λάκκο τοποθετούνται 4-5 σπόροι σε βάθος περίπου 2 εκ. Λίγες ημέρες μετά τη σπορά, αφού έχουν φυτρώσει τα νεαρά σπορόφυτα, τα αραιώνουμε, έτσι ώστε να μείνουν τελικά 1-2 σε κάθε λάκκο.
Αν δεν σπείρετε και προτιμήσετε να αγοράσετε έτοιμα σπορόφυτα, είναι πολύ πιθανό αυτά να είναι εμβολιασμένα.
Σε αυτήν την περίπτωση φυτέψτε τα, έτσι ώστε το σημείο εμβολιασμού, το οποίο συνήθως είναι ευδιάκριτο, να βρίσκεται έξω από το έδαφος.
Η φύτευσή τους γίνεται περίπου την ίδια εποχή με τη σπορά.
Στήριξη
Τα περισσότερα κηπευτικά μπορούμε να τα στηρίξουμε, ιδιαίτερα στα ‘’καλοκαιρινά’’ απαιτείται αυτή η εργασία για να έχουμε επιθυμητά αποτελέσματα.
Τόσο από άποψη παραγωγής όσο και από την πρόληψη διαφόρων ασθενειών.
Ένα φυτό που στηρίζεται και είναι όρθιο, έρχεται σε καλύτερη επαφή με τον ήλιο, αερίζεται καλύτερα με αποτέλεσμα να μην δημιουργούνται ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης για προσβολές από έντομα, μύκητες κ.α.. Επίσης το φυτό που υποστυλώνεται δεν ακουμπάει στο έδαφος οπότε δεν σαπίζουν τα φύλλα του ή ο κορμός του από το νερό του ποτίσματος.
Θα βρείτε διάφορες παραλλαγές στήριξης.
Ο απλούστερος τρόπος στήριξης είναι χρησιμοποιώντας ένα στύλο.
Ο στύλος μπορεί να είναι ξύλινος ή πλαστικός.
Αποφύγετε τη χρήση μεταλλικών στύλων (εκτός και αν είναι καλυμμένοι με ουδέτερο υλικό), γιατί θερμαίνονται πολύ από τον ήλιο και το φυτό θέλει να τους αποφύγει.
Μπήξτε το στύλο στο έδαφος πριν σπείρετε τους σπόρους ή μεταφυτέψετε τα φυτά.
Έτσι δεν θα πληγώσετε το ριζικό σύστημα του φυτού κατά την τοποθέτηση του στύλου.
Καθώς το φυτό αναπτύσσεται θα πρέπει να κόβετε τους πλάγιους βλαστούς που αναπτύσσονται, ώστε να ενθαρρύνετε την προς τα επάνω ανάπτυξη. Δένετε κατά διαστήματα το μίσχο του φυτού στο στύλο.
Άλλος τρόπος στήριξης είναι με τη χρήση κλουβιού.
Τοποθετείτε ένα κύλινδρο από πλέγμα περίφραξης με μεγάλα μάτια, γύρω από το μέρος που αναπτύσσεται η πιπεριά.
Οι βλαστοί της τοματιάς περνούν μέσα από τα ανοίγματα του πλέγματος και στηρίζονται.
Ο τρόπος αυτός στήριξης παρουσιάζει όμως και προβλήματα.
Είναι πιθανό να μη μπορείτε να μαζέψετε τις πιπεριές που μεγαλώνουν μέσα στο κλουβί.
Δε μπορείτε να έχετε πρόσβαση στα μέρη του φυτού που είναι μέσα στο κλουβί.
Τα τμήματα του φυτού που μεγαλώνουν μέσα στο κλουβί είναι επιρρεπήστις μυκητιακές μολύνσεις λόγω του κακού αερισμού και της έλλειψης φωτός.
Δε μπορείτε να σκαλίσετε το χώμα γύρω από το φυτό γιατί σας εμποδίζει το κλουβί.
Αντί για στύλους μπορείτε να αναπτύξετε ένα σύστημα από οριζόντια σύρματα και κατακόρυφους σπάγκους.
Τα οριζόντια σύρματα τοποθετούνται σε ύψος 1,80 με 2,00 μέτρα πάνω από τη γραμμή φύτεψης των πιπεριών
Από το σύρμα και πάνω από κάθε φυτό, ξεκινούν κατακόρυφοι σπάγκοι οι οποίοι καταλήγουν στο χώμα.
Το άκρο του σπάγκου που καταλήγει στο χώμα:
• στερεώνεται σε ένα πασσαλάκι τοποθετημένο δίπλα στο φυτό.
• δένεται στο κάτω μέρος του κορμού του φυτού με τρόπο που δε σφίγγει το κορμό.
Γύρω από τους σπάγκους αναπτύσσονται και στερεώνονται οι τοματιές.
Εννοείται ότι στις άκρες και ενδιάμεσα του συστήματος, θα υπάρχουν στύλοι που στηρίζουν το όλο σύστημα.
Επιλογή B:
Να μην κάνετε τίποτα και να αφήσετε το φυτό να αναπτυχθεί ελεύθερα.
Αργά ή γρήγορα θα λυγίσει κάτω από το βάρος και πλήθος των ποπεριών.
Θα συνεχίσει όμως να αναπτύσσεται.
Αυτός ο τρόπος μη-στήριξης, κάνει το φυτό επιρρεπές σε μυκητιακές προσβολές καθώς τα φύλα του
είναι κοντά στο χώμα, δεν τα βλέπει ο ήλιος και δεν αερίζονται.
Πότισμα άρδευση
Οι αγγουριές, όπως όλα τα κηπευτικά, προσβάλλονται από διάφορες ασθένειες, αλλά τα προβλήματα με αυτό το φυτό προέρχονται κυρίως από τις καλλιεργητικές πρακτικές.
Σα γενικές συμβουλές, φροντίστε το φυτό να έχει αρκετό νερό, αλλά να μην κολυμπά σε αυτό.
Απομακρύνετε τυχόν σαπισμένα στελέχη ή προβληματικά τμήματα του φυτού.
Μη ρίχνετε νερό απευθείας στα φύλλα.
Χρησιμοποιήστε σύστημα ποτίσματος τύπου σταγόνας.
Συγκαλλιέργεια
Με τον όρο συγκαλλιέργεια εννοούμε την ταυτόχρονη καλλιέργεια δύο ή περισσότερων διαφορετικών φυτών στον ίδιο χώρο.
Είναι συνήθως φυτά με διαφορετικό ριζικό σύστημα και με διαφορετικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία.
Η συγκαλλιέργεια είναι μία αρχαία τεχνική.
Εφαρμοζόταν και στη χώρα μας εκτεταμένα μέχρι και τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 στα κτηνοτροφικά φυτά, κυρίως στο καλαμπόκι, με κλασικό παράδειγμα τη συγκαλλιέργεια «καλαμπόκι – φασόλι».
Το καλαμπόκι χρησίμευε ως φυτό στήριξης για το φασόλι, ενώ εκείνο του παρείχε ατμοσφαιρικό άζωτο που δεσμεύεται στη ρίζα του. Επίσης τόσο η διάρκεια του βιολογικού κύκλου όσο και η εποχή ανάπτυξης των δύο ειδών σχεδόν ταυτίζονται.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, βάση πειραμάτων, έχει αποδειχτεί πως τα φυτά σε συγκαλλιέργεια ευδοκιμούν και αποδίδουν καλύτερα από τα άλλα σε μονοκαλλιέργεια.
Αυτό συμβαίνει αφενός επειδή αποτελούν ένα είδος «φυτοκοινωνίας» που προσαρμόζονται στο περιβάλλον όπου φυτρώνουν και βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό μεταξύ τους, και αφετέρου επειδή εξαρτάται το ένα είδος από το άλλο και αλληλοπροστατεύονται. Σημαντικός παράγοντας όμως είναι και η καλύτερη ανάπτυξη – δράση των ωφέλιμων μικροοργανισμών στο έδαφος, όπως προκύπτει από πολλές μελέτες.
Πολλά φυτά έχουν φυσικά συστατικά στις ρίζες, τα άνθη, τα φύλλα τους κ.λ.π. που μπορούν εναλλακτικά να απωθούν ή να προσελκύουν έντομα ανάλογα με τις ανάγκες του καλλιεργητή.
Σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της βλάστησης και στο άρωμα άλλων ποικιλιών.
Ουσιαστικά η συγκαλλιέργεια μας βοηθά να φέρουμε μια ισορροπία στο οικοσύστημα του κήπου μας αφήνοντας την φύση να κάνει τη δουλειά της.
Καλλιεργείται με:
• καλαμπόκι
• φασόλι
• μπιζέλια
• ραπανάκια
• ηλίανθο
• ραδίκια
• καρότα
• άνηθο.
• Το νεροκάρδαμο βελτιώνει τη γεύση και την παραγωγή.
• Τα ραδίκια αποτρέπουν τα σκαθάρια των αγγουριών.
Αποφύγετε τη συγκαλλιέργεια με:
• ντομάτα
• αρωματικά βότανα κυρίως
• φασκομηλιά
Ανθοφορία – Καρποφορία
Οι αγγουριές βγάζουν δύο είδη λουλουδιών – με ύπερο (θηλυκά) και με στήμονες (αρσενικά). Τα πρώτα λουλούδια είναι με στήμονες και πέφτουν χωρίς να εξελιχθούν σε καρπό.
Η επόμενη φουρνιά λουλουδιών περιλαμβάνει και αρσενικά και θηλυκά και έτσι γίνεται επικονίαση (γονιμοποίηση).
Πρόσφατα, σε ορισμένες χώρες έχουν αρχίσει να πωλούνται και θηλυκά μόνο φυτά (βγάζουν μόνο θηλυκά άνθη) και γι’ αυτό τα πακετάκια με τους σπόρους έχουν και ειδικά χρωματισμένους σπόρους, που πρέπει να φυτευτούν ανάμεσα στους υπόλοιπους για να μπορεί να γίνει επικονίαση.
Αν θέλετε να έχετε λιγότερα, αλλά μεγαλύτερα αγγούρια, μπορείτε να κόβετε τα νέα άνθη, ώστε η δύναμη του φυτού να πηγαίνει στο μεγάλωμα των καρπών. Όσο λιγότερα τα άνθη, τόσο πιο δυνατά θα γίνουν τα υπάρχοντα αγγούρια.
Κυριότερες ποικιλίες είναι:
• Τα λεπτά και μακριά που είναι για σαλάτες.
• Τα μικρά που είναι κατάλληλα για πίκλες
Τα υπόλευκα με ραβδώσεις (ατζούδια), κίτρινα και φρουτώδη.
• Εξαρτάται από σας ποια ποικιλία θα καλλιεργήσετε και βεβαίως από το τι φυντάνια ή σπόρους θα βρείτε στα φυτώρια και τα καταστήματα.
Συγκομιδή
Τα αγγούρια είναι έτοιμα για συγκομιδή 50 με 70 ημέρες μετά τη φύτευση.
Ανάλογα με τη χρήση που τα προορίζετε, κόψτε τα ανάλογα με το μέγεθός τους.
Μην τα αφήνετε όμως να φτάσουν στο στάδιο του κιτρινίσματος γιατί όσο μεγαλώνουν γίνονται πικρά. Μαζέψτε τα κόβοντάς το μίσχο τους μισό πόντο πάνω από τον καρπό.
Και προσπαθήστε να μην ποδοπατήσετε τις αγγουριές την ώρα που μαζεύετε τον καρπό.
Για να έχετε συνεχή παραγωγή, σας συμβουλεύουμε να σπέρνετε αγγουριές με χρονική απόσταση δύο με τριών εβδομάδων.
Θα πρέπει να κόβετε τα αγγούρια τακτικά, γιατί αν γίνουν πολύ μεγάλα, το φυτό θα σταματήσει να παράγει άλλα.
Μπορείτε να πειραματιστείτε σε διάφορες αγγουριές, για να δείτε το πόσα άνθη και αγγούρια μπορεί να υποστηρίξει το φυτό σας, ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες (κλίμα, ποικιλία φυτού, ποιότητα χώματος, λίπανση).
Η συχνή συγκομιδή των αγγουριών είναι απαραίτητη για να μεγαλώνουν και να έχουν την καλύτερη δυνατή ποιότητα.
Η καθυστέρηση της συγκομιδής οδηγεί σε αγγούρια κατώτερης ποιότητας και σε λιγότερο παραγωγικά φυτά επειδή η καρποφορία είναι μια εξαντλητική διαδικασία για το φυτό
