Αγρότιδες ή Καραφατμέ Agrotis segetum, Agrotis ypsilon

Γενικά

Συναντώνται σε πολλές καλλιέργειες

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	φυτάριο	φύλλο	ριζώματα/κόνδυλοι
Λεπιδόπτερα προνύμφες με μασητικά στομ. μόρια	Χ	Χ	Χ	Χ

Ζημιά

Οι κάμπιες κόβουν τα νεαρά φυτάρια στον “λαιμό” (συνήθως επάνω από το έδαφος). Τα φύλλα στην αρχή παρουσιάζουν δυσδιάκριτα φαγώματα, τα οποία στη συνέχεια εξελίσσονται σε τρύπες, σχισίματα ή περιφερειακά φαγώματα από την συνεχιζόμενη δραστηριότητα των προνυμφών. Οι μεγαλύτερης ηλικίας προνύμφες είναι περισσότερο αδηφάγες και συνήθως κατατρώγουν ολοκληρωτικά τις ρίζες και τα νεαρά φυτάρια. Στα τεύτλα και στις πατάτες μπορεί να ανοίξουν τρύπες.

Εχθρός

Οι προνύμφες (κάμπιες) είναι άτριχες, κυλινδρικές, γκρίζου χρώματος και φθάνουν μήκος 40-50 χιλ. Η κεφαλή είναι καστανή, φέρουν 3 ζεύγη ποδιών στο θώρακα και 5 ζεύγη κοιλιακών ψευδοπόδων. Ακόμη φέρουν τρεις σκούρες επιμήκεις ραβδώσεις. ‘Οταν νοιώσουν άγγιγμα κουλουριάζονται αμέσως με την κεφαλή στο κέντρο. Τα ακμαία (πεταλούδες) έχουν μήκος 20 χιλ. περίπου και γκριζοκάστανο χρώμα. Οι πρόσθιες πτέρυγες έχουν σκουρότερο χρώμα και διακοσμούνται με νεφροειδή σημάδια και γραμμές ζικ-ζακ.

Παρατηρήσεις

Συναντώνται κυρίως σε ελαφρά εδάφη. Ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνισή τους είναι ξηρός, ζεστός καιρός και έδαφος καλυμμένο από ζιζάνια. Σε υγρό έδαφος οι νεαρές κάμπιες δεν επιβιώνουν. Το έντομο έχει νυκτόβια ήθη.

Αλευρώδης

Γενικά

Προσβάλλει πολλές καλλιέργειες και αυτοφυή φυτά.  

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	στέλεχος	φύλλο	Καρπός
Ημίπτερα μυζητικά			Χ

Ζημιά

Η απομύζηση φυτικών χυμών προκαλεί χλωρώσεις στα φύλλα, που στη συνέχεια ξηραίνονται. Σε σοβαρή προσβολή μπορεί να ζημιωθεί η παραγωγή. Επιπλέον στα κολλώδη εκκρίματα του εντόμου μπορεί με ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας να αναπτυχθούν οι μύκητες της καπνιάς.

Εχθρός

Το ακμαίο μοιάζει με μικρή λευκή μύγα. ‘Eχει μήκος περίπου 1 χιλ., χρώμα σώματος κιτρινωπό και μαύρους οφθαλμούς. Οι πτέρυγες είναι διαφανείς και καλύπτονται από λευκή κηρώδη ουσία, που εκκρίνεται από αδένες και από όπου πήρε το έντομο το όνομά του. Οι νεαρές νύμφες έχουν ελλειπτικό σχήμα, χρώμα διαφανές-υποκίτρινο και διαθέτουν πόδια. Οι νύμφες 2ου-4ου σταδίου αποκτούν χρώμα υποκίτρινο-κίτρινο και δεν έχουν πόδια (ακίνητες).

Αλτης ή Ψύλλος

Γενικά

Προκαλούνται έλκη στη βάση των στελεχών, που μπορεί να το περιβάλλουν ολόκληρο προκαλώντας την ξήρανση του φυτού.  

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	φυτάριο	φύλλο	Καρπός
Σκαθάρια (Κολεόπτερα) μασητικά		Χ	Χ

Ζημιά

Εξαιτίας των φαγωμάτων στα αναδυόμενα φυτάρια, εμφανίζονται στο χωράφι κενές θέσεις. Στις κοτυληδόνες και στα πρώτα πραγματικά φύλλα προκαλούνται μικρές στρογγυλές τρύπες με γκρίζο περιθώριο, ώστε να τα κάνει να μοιάζουν με “σίτα”. Εχθρός Οι προνύμφες έχουν μήκος περίπου 4 χιλ. και λευκό χρώμα. Τα ακμαία (σκαθάρια) έχουν μήκος περίπου 2 χιλ. και χρώμα σκούρο με μεταλλική λάμψη. Στα έλυτρα φέρουν σχέδιο από μικρά βαθουλώματα σαν στίγματα. Είναι έντομα πηδητικά. Παρατηρήσεις Οι προνύμφες ζουν κάτω από το έδαφος και ζημειώνουν τα φυτά υπόγεια. Αντίθετα η ζημιά στο υπέργειο τμήμα του φυτού προκαλείται από τα ακμαία. Η προσβολή ευνοείται από ξηρό καιρό.

Εχθρός

Οι προνύμφες έχουν μήκος περίπου 4 χιλ. και λευκό χρώμα. Τα ακμαία (σκαθάρια) έχουν μήκος περίπου 2 χιλ. και χρώμα σκούρο με μεταλλική λάμψη. Στα έλυτρα φέρουν σχέδιο από μικρά βαθουλώματα σαν στίγματα. Είναι έντομα πηδητικά.

Παρατηρήσεις

Οι προνύμφες ζουν κάτω από το έδαφος και ζημειώνουν τα φυτά υπόγεια. Αντίθετα η ζημιά στο υπέργειο τμήμα του φυτού προκαλείται από τα ακμαία. Η προσβολή ευνοείται από ξηρό καιρό.

Αφίδες Λαχανικών

Γενικά

Τα διάφορα είδη μπορεί να συναντώνται σε διαφορετικές ομάδες καλλιεργειών. Έτσι τα κολοκυνθοειδή προσβάλλονται κυρίως από την Aphis gossypii, η piperi;a από τα είδη Myzus persicae, Macrosiphum euphorbiae, Aulacorthum solani, Aphis fabae, τα φυλλώδη λαχανικά από την Brevicoryne brassicae.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	στέλεχος	φύλλο	Καρπός
Αφίδες (Ημίπτερα) μυζητικά, φορείς ιώσεων		Χ	Χ

Ζημιά

Βρίσκονται συνήθως στην κάτω επιφάνεια του φύλλου, όπου σχηματίζουν αποικίες. Χαρακτηριστικό είναι η παραγωγή μελιττώματος. Σε σοβαρές προσβολές τα φύλλα καρουλιάζουν και μεταχρωματίζονται. Εκτός από την απομύζηση χυμών οι αφίδες μπορεί να μεταφέρουν ιώσεις (π.χ. ιός Υ, μωσαϊκό αγγουριού CMV, ασπερμία τομάτας, μωσαϊκό καρπουζιού, ίκτερος κολοκυνθοειδών), οπότε σε αυτή την περίπτωση παρουσιάζονται τα αντίστοιχα συμπτώματα.

Εχθρός

Τα ακμαία έχουν μήκος 1-4 χιλ. και ο χρωματισμός τους διαφέρει ανάλογα με το είδος: πράσινο, κίτρινο, κοκκινωπό, καστανό, καστανόμαυρο, γκριζοπράσινο. Συνυπάρχουν πτερωτές και άπτερες μορφές. Οι νύμφες μοιάζουν στην εμφάνιση με τα ακμαία.

Δορυφόρος

Γενικά

Προσβάλλει κυρίως την πατάτα, αλλά και άλλα φυτά της οικογένειας Solanaceae (π.χ. τομάτα, Πιπεριά, Μελιτζάνα κλπ).

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	φυτάριο	φύλλο	κόνδυλος
			Χ

Ζημιά

Τα ακμαία και οι προνύμφες προκαλούν φαγώματα στα φύλλα. Σε σοβαρή προσβολή το φύλλο εξαφανίζεται και μένουν στο φυτό μόνο τα νεύρα και τα στελέχη. Χαρακτηριστικό του εντόμου είναι τα πορτοκαλόχρωμα αυγά του, που τα τοποθετεί σε ομάδες των 10-30 στην κάτω επιφάνεια του φύλλου.

Εχθρός

Οι προνύμφες φθάνουν μήκος μέχρι 15 χιλ., έχουν χρώμα κοκκινωπό και φέρουν μια σειρά μαύρων στιγμάτων σε κάθε πλευρά τους. Η κοιλία είναι έντονα κυρτωμένη και παχειά, αλλά λεπτύνεται στο άκρο της. Τα ακμαία (σκαθάρια) έχουν μήκος 10 χιλ. και φέρουν κίτρινα έλυτρα με μαύρες ραβδώσεις.

Παρατηρήσεις

Η εμφάνιση του εντόμου ευνοείται από ζεστό, ξηρό καιρό. Είναι αδηφάγο και μπορεί να ελαττώσει τόσο τη φυλλική επιφάνεια του φυτού, ώστε να επηρεαστεί σοβαρά η απόδοση σε πατάτες.

Θρίπας (Frankliniella occidentalis)

Γενικά

Ο Θρίπας της Καλιφόρνια (Frankliniella occidentalis) αποτελεί είδος που εμφανίστηκε στην Ευρώπη μόλις τη δεκαετία του ΄80 (στην Ελλάδα το 1987-1988) και εξαπλώθηκε ταχύτατα. Αποτελεί σοβαρό εχθρό των θερμοκηπιακών καλλιεργειών, αλλά προσβάλλει και υπαίθριες καλλιέργειες κηπευτικών, βαμβάκι, φράουλα, πατάτα, καλλωπιστικά, αμπέλι.

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	στέλεχος	φύλλο	άνθος	Καρπός
Λεπιδόπτερα προνύμφες με μασητικά στομ. μόρια	Χ	Χ	Χ	Χ

Ζημιά

Ο θρίπας της Καλιφόρνια προκαλεί χλωρώσεις, ασημόχρωση, προσβάλλει τα άνθη προκαλώντας νεκρώσεις και ανθόρροια και τους καρπούς, όπου παρατηρούνται παραμορφώσεις και εσχαρώσεις. Η ποιοτική υποβάθμιση της παραγωγής μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η μετάδοση του ιού της κηλιδωτής νέκρωσης (TSWV) από τον θρίπα της Καλιφόρνια.

Εχθρός

Το ακμαίο έχει μήκος 0,8 χιλ. και χρώμα κιτρινοκάστανο. Οι πτέρυγες είναι στενές, γκριζοκίτρινες, με μακρούς κροσσούς. `Ενα σημείο διάκρισης από τον Thrips tabaci είναι οι κεραίες, που στον Thrips tabaci έχουν 7 άρθρα, ενώ στον Frankliniella occidentalis εχουν 8 άρθρα. Χαρακτηριστική διαφορά υπάρχει επίσης στις τρίχες της κεφαλής (ο Frankliniella occidentalis φέρει μεγάλες τρίχες μεταξύ των σύνθετων οφθαλμών και πίσω από αυτούς). Οι νύμφες μοιάζουν στην εμφάνιση με τα ακμαία και έχουν χρώμα λευκοκίτρινο (του Frankliniella occidentalis σκουρότερη από του Thrips tabaci).

Παρατηρήσεις

Η προσβολή από τον θρίπα της Καλιφόρνια δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή, γιατί ζει κρυμμένος στα άνθη, γι’αυτό απαιτείται προσεκτικός και συχνός έλεγχος της καλλιέργειας στον αγρό.

Κοινός Τετράνυχος

Γενικά

Προσβάλλουν τα σολανώδη, τα κολοκυνθοειδή, το βαμβάκι, το αμπέλι, τα εσπεριδοειδή, αλλά και πολλές άλλες καλλιέργειες και αυτοφυή φυτά.  

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	στέλεχος	φύλλο	Καρπός
		Χ	Χ	Χ

Ζημιά

Στην επάνω επιφάνεια των φύλλων παρουσιάζεται χλώρωση κατά κηλίδες, ενώ στην κάτω επιφάνεια διακρίνονται οι θέσεις διατροφής των αποικιών τους (ασημόχρωμες και ελαφρά βυθισμένες) και με τη χρήση μεγεθυντικού φακού οι τετράνυχοι. Σημάδι της προσβολής είναι και οι μετάξινοι αραχνοειδείς ιστοί στα προσβεβλημένα μέρη. Σε έντονη προσβολή τα φύλλα καρουλιάζουν, ξηραίνονται και πέφτουν. Μπορεί να προσβληθούν επίσης τα στελέχη, τα άνθη και οι καρποί. Στους καρπούς των εσπεριδοειδών παρατηρούνται σκουρόχρωμες κηλίδες, οι οποίες επεκτείνονται και καταλαμβάνουν σημαντικό τμήμα της επιφάνειας. Το αποτέλεσμα είναι να υποβαθμίζεται η εμπορική τους αξία. Στο βαμβάκι μυζούν τους φυτικούς χυμούς από τα φύλλα και εξασθενούν τα φυτά. Τα φύλλα εμφανίζουν στην επάνω επιφάνεια κοκκινοκάστανες κηλίδες. Σε έντονες προσβολές μειώνουν την παραγωγή και υποβαθμίζουν την ποιότητα του βαμβακιού. Στο αμπέλι, οι προσβολές από τον κοινό τετράνυχο εμφανίζονται από το καλοκαίρι μέχρι και το Σεπτέμβριο. Προσβάλλει τα φύλλα, τα οποία γίνονται καστανωπά και αποξηραίνονται. Δημιουργεί ιστό που μπορεί να καλύψει την κάτω επιφάνεια του φύλλου ή και ολόκληρη την κορυφή του βλαστού. Σε έντονη προσβολή μπορεί να προκαλέσει φυλλόπτωση με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική απώλεια της παραγωγής. Σε ελαφριά προσβολή είναι δυνατό να προκληθεί μείωση στην ανάπτυξη των βλαστών και μη ικανοποιητική ωρίμανση των σταφυλιών και αργότερα του ξύλου.

Εχθρός

Το ακμαίο θηλυκό έχει μήκος 0,5 χιλ., σχήμα ωοειδές και χρώμα που ποικίλλει από ανοιχτοκίτρινο εως πρασινοκίτρινο. Πλευρικά φέρει από μια σκούρα εκτεταμένη κηλίδα. Φέρει 4 ζεύγη ποδών. Τα θηλυκά άτομα του φθινοπώρου, που θα διαχειμάσουν, έχουν χρώμα πορτοκαλοκόκκινο. Οι νύμφες μοιάζουν στην εμφάνιση με τα ακμαία. Η προνύμφη όμως φέρει 3 ζεύγη ποδών. Τα ωά είναι σφαιρικά, λεία και μοιάζουν με μικρά μαργαριτάρια. Κοντά στην εκκόλαψη παίρνουν κοκκινωπό χρώμα. Διαχειμάζει σε προστατευμένες θέσεις, όπως κάτω από τον ξηρό φλοιό των πρέμνων, γύρω από το λαιμό, πάνω σε διάφορα ποώδη φυτά. Την άνοιξη δραστηριοποιείται και μετακινείται σε ποώδη φυτά (συνήθως ζιζάνια) όπου και πολλαπλασιάζεται. Στο στάδιο αυτό από κοκκινωπό γίνεται κιτρινοπράσινο. Αναπτύσσει πολλές γενεές κυρίως το καλοκαίρι, με ξηρό και θερμό καιρό (1 γενεά κάθε 10-12 ημέρες σε θερμοκρασία 25-30οC).

Παρατηρήσεις

Οι τετράνυχοι ευνοούνται από ξηρό και ζεστό καιρό. Μπορούν ταχύτατα να αναπτύξουν μεγάλους πληθυσμούς και να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές. Η αντιμετώπισή τους πρέπει να γίνεται έγκαιρα, σε χαμηλό επίπεδο πληθυσμού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με προσεκτικό και συστηματικό έλεγχο της καλλιέργειας.

Πράσινο σκουλήκι

Γενικά

Προσβάλλει τα λαχανικά το βαμβάκι, τον αραβόσιτο, την πατάτα, και τον καπνό.  

Κατάταξη	Προσβολή φυτού
	Ρίζα	φύλλο	“χτένι”/ άνθος	Καρπός
Λεπιδόπτερα προνύμφες με μασητικά στομ. μόρια		Χ	Χ	Χ

Ζημιά

Οι νεαρές προνύμφες (κάμπιες) τρέφονται από τα φύλλα και στη συνέχεια από τα “χτένια”, τα οποία πέφτουν. Σοβαρότερη είναι η ζημιά στα “καρύδια”. Στο εξωτερικό των προσβεβλημένων “καρυδιών” διακρίνονται η οπή εισόδου και τα περιττώματα της προνύμφης. Το εσωτερικό των “καρυδιών” κατατρώγεται από τις κάμπιες. Ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξής τους τα προσβεβλημένα καρύδια πέφτουν (τα μικρά) ή σαπίζουν επάνω στο φυτό, συνήθως λόγω δευτερογενών μυκητολογικών προσβολών. Μια προνύμφη προσβάλλει συνήθως περισσότερα από ένα “καρύδια”.

Εχθρός

Το ακμαίο (πεταλούδα) έχει άνοιγμα πτερύγων 35-45 χιλ. και χρώμα κιτρινωπό με ρόδινες ανταύγειες. Οι πρόσθιες πτέρυγες φέρουν στο άκρο τους καστανή ταινία και προς το μέσο από μια καστανή κηλίδα. Η προνύμφη (κάμπια) φθάνει μήκος περίπου 40 χιλ. και το χρώμα της ποικίλλει από ανοιχτοκάστανο μέχρι πράσινο. Πλευρικά φέρει μια ανοιχτόχρωμη γραμμή και μια σειρά στιγμάτων.