Βασικά χαρακτηριστικά δενδρυλλίων

Για την επιλογή των ποικιλιών χρειάζεται επίσης να είναι γνωστά και κάποια από τα βασικά τους χαρακτηριστικά.
Στα σημαντικότερα χαρακτηριστικά, που θα πρέπει να γνωρίζουμε για να επιλέξουμε τις κατάλληλες ποικιλίες, περιλαμβάνονται:
1. Η αντοχή στο ψύχος.
2. Η αντοχή στο κυκλοκόνιο.
3. Η αντοχή στη Βερτιτσιλλίωση.
4. Η συμπεριφορά στην ξηρασία.
5. Η αντοχή στο δάκο.
6. Η εποχή συγκομιδής

Χαρακτηριστικά – προδιαγραφές

Αφού επιλεγεί ή επιλεγούν οι ποικιλίες της ελιάς, στη συνέχεια χρειάζεται να καθοριστούν τα χαρακτηριστικά – προδιαγραφές των ίδιων των δενδρυλλίων που θα φυτευτούν.

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά τα οποία προσδιορίζουν τα νεαρά δε`1νδρύλλια (φυτώρια) ελιάς είναι:
1. Η μέθοδος πολλαπλασιασμού, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο παρήχθησαν.
2. Το μέγεθος ή την ηλικία, δηλαδή το καθαρό ύψος των φυτών πάνω από τη γλάστρα ή τη σακούλα.
3. Ο όγκος του ριζικού συστήματος (σε λίτρα).
4. Η διαμόρφωση τους (σταυρωμένα, μονοκωνικά κτλ).
5. Σε κάποιες περιπτώσεις ζητούνται δενδρύλλια ελιάς και με βάση την ηλικία τους, π.χ. όταν πρόκειται για νάνες ποικιλίες ή / και τη διάμετρο των βλαστών τους σε ένα συγκεκριμένο ύψος πάνω από το έδαφος (συνήθως σε ύψος 5 εκατοστών από την μπάλα χώματος)

Μέθοδοι Πολλαπλασιασμού

Στην ελληνική, αλλά και την παγκόσμια αγορά παράγονται σήμερα δενδρύλλια ελιάς με τους δύο (2) πιο κάτω τρόπους:

I. Με εμβολιασμό.

1. Με εμβολιασμό σε νεαρά σπορόφυτα ελιάς, τα οποία παράγονται (σπέρνονται και αναπτύσσονται) από τους ίδιους τους φυτωριούχους.
2. Με εμβολιασμό σε σπορόφυτα ελιάς αρκετά μεγάλης ηλικίας, τα οποία τα μεταφέρουν από τα βουνά (κουτσουράκια).
3. Με εμβολιασμό σε επιλεγμένα (κλωνικά) υποκείμενα ελιάς.

II. Με απ’ ευθείας ήμερα τμήματα των φυτών.

1. Με φυλλοφόρα μοσχεύματα στην υδρονέφωση.
2. Με μοσχεύματα σκληρού ξύλου 3 – 4 ετών.
3. Με γόγγρους – σφαιροβλάστες.
4. Με ιστοκαλλιέργεια.
5. Με παραφυάδες.
6. Με καταβολάδες.

Καθοριστικής σημασίας είναι η επιλογή του τρόπου πολλαπλασιασμού των δενδρυλλίων της ελιάς, επειδή έχει να κάνει με την επιβίωση των ίδιων των δένδρων από τυχόν μελλοντικές καταστροφές, π.χ. λόγω παγετού ή πυρκαγιάς.

Ειδικά για τις οριακές περιοχές καλλιέργειας επιβάλλεται τα ελαιόδεντρα να είναι απ’ ευθείας ήμερα, δηλαδή χωρίς την ύπαρξη υποκειμένου, διότι τα ήμερα δένδρα αναγεννιούνται πολύ πιο γρήγορα, από οποιοδήποτε τμήμα τους που διέφυγε της καταστροφής και τις περισσότερες φορές σε τρία (3) ή το πολύ τέσσερα (4) χρόνια είναι και πάλι σε παραγωγή.

1. Παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη δυνατή ομοιομορφία όσον αφορά την ανάπτυξη και την παραγωγή.
2. Αναπτύσσονται ταχύτερα σε σύγκριση με τα εμβολιασμένα.
3. Εισέρχονται νωρίτερα σε καρποφορία από τα εμβολιασμένα.
4. Κινδυνεύουν λιγότερο από ολοσχερή καταστροφή λόγω πυρκαγιάς, παγετού ή άλλων δυσμενών καιρικών φαινόμενων.
5. Είναι κατάλληλα για πυκνά γραμμικά σχήματα, καθώς επίσης και για εντατικής μορφής καλλιέργειες, όπου απαιτούνται συχνά κλαδέματα.
6. Μπορούν να παραχθούν σε πολύ μικρά μεγέθη (με ολικό ύψος 10 έως 15 εκατοστά) και να μεταφερθούν μαζικά και εύκολα.
Επιπλέον:
1. Έχουν μικρότερο κόστος παραγωγής και κατ’ επέκταση μικρότερο κόστος αγοράς.
2. Υπάρχει η δυνατότητα να βρεθεί εύκολα και σε μεγάλες ποσότητες ομοιογενές πολλαπλασιαστικού υλικό (άρριζα μοσχεύματα).
3. Έχουν μικρότερο κόστος συντήρησης στον αγρό από τα εμβολιασμένα, διότι δεν χρειάζονται αφαίρεση των αγριελιών, που συνήθως εκπτύσσονται στη βάση των εμβολιασμένων δένδρων.
4. Στερούνται των κάθε είδους επιδράσεων που ασκούντα άγνωστης, συνήθως, προέλευσης υποκείμενα (αγριελιές) στα εμβόλια, οι οποίες επηρεάζουν δυσμενώς τα αγρονομικά χαρακτηριστικά των δένδρων.
5. Καθιστούν πιο εύκολη την επιλογή παραγωγικότερων, ανθεκτικότερων, πρωιμότερων ή άλλων κλώνων.

Μέγεθος – ύψος Δενδριλλιων

Τα δενδρύλλια ελιάς είναι κατάλληλα για μεταφύτευση στον αγρό όταν το μέγεθος – ύψος τους βρίσκεται μέσα σε κάποια όρια. Τα πολύ μικρά δενδρύλλια, με ύψος μικρότερο από 40 εκατοστών, αλλά και τα πολύ μεγάλα, με ύψος μεγαλύτερο από 1,75 μέτρα, θεωρούνται γενικά ακατάλληλα για φυτεύσεις σύγχρονων ελαιώνων. Σε παγκόσμιο επίπεδο, κατάλληλα θεωρούνται τα δενδρύλλια εκείνα των οποίων το καθαρό ύψος κυμαίνεται μεταξύ των 60 και των 150

Με βάση λοιπόν το ύψος τους τα δενδρύλλια ελιάς κατατάσσονται στις πιο κάτω κατηγορίες:
1. Σε δενδρύλλια ενός έτους (9-14 μηνών), με καθαρό ύψος από 40 – 80 εκατοστά.
2. Σε δενδρύλλια ενάμιση έτους (14-20 μηνών), με καθαρό ύψος από 80 – 125 εκατοστά.
3. Σε δενδρύλλια δύο ετών (20 – 24μηνών), με καθαρό ύψος από 125 – 175 εκατοστά.

Στη βόρειο Ελλάδα, για παράδειγμα, οι παραγωγοί φυτεύουν δενδρύλλια ελιάς ηλικίας ενάμιση έτους, με καθαρό ύψος από 80 – 125 εκατοστά.
Στη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και νησιά του Ιονίου, προτιμώνται και φυτεύονται διετή δενδρύλλια με ύψος από 125 – 175 εκατοστά, ενώ στην Κρήτη προτιμώνται τα μονοετή δενδρύλλια με ύψος από 60 – 100 εκατοστά.
Η επιλογή του μεγέθους των δενδρυλλίων εξαρτάται από δύο βασικούς παράγοντες. Από τη δυνατότητα άρδευσης και από την εποχή φύτευσης.
Σε αρδευόμενους ελαιώνες θεωρούνται καλύτερα τα δενδρύλλια ελιάς με καθαρό ύψος από 60 έως 100 εκατοστά, ενώ στους ξερικούς τα μεγαλύτερης ηλικίας, από 100 έως 150 εκατοστά.
Το ίδιο ισχύει και για την εποχή φύτευσης. Την άνοιξη προτιμώνται τα μικρότερης ηλικίας δενδρύλλια και το φθινόπωρο τα μεγαλύτερης.

Όγκος ριζικού συστήματος

Το ριζικό σύστημα δίκαια παρομοιάζεται με την καρδιά των δενδρυλλίων.
Πλούσιο, καλά ανεπτυγμένο και υγείες ριζικό σύστημα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κανονική ανάπτυξη των δένδρων.
Πλούσιο θεωρείται εκείνο το ριζικό σύστημα το οποίο, λόγω μεγέθους, μπορεί να ανταπεξέλθει στο μεταφυτευτικό σοκ και στη συνέχεια να υποστηρίξει την ανάπτυξη των νεαρών δενδρυλλίων στον αγρό. ενώ καλά ανεπτυγμένο εκείνο που έχει επαρκή αριθμό πρωτευόντων επίκτητων ριζών (όταν πρόκειται για ριζω- μένα μοσχεύματα). με καλή κατανομή και διακλάδωση στο χώρο.
Το ριζικό σύστημα πρέπει να βρίσκεται πάντοτε σε αρμονία με την κόμη των δένδρων.
Δενδρύλλια με ανεπτυγμένη κόμη χρειάζονται και αντίστοιχα μεγάλες ρίζες (μπάλες χώματος). Η πρακτική που ακολουθείται από πολλούς φυτωριούχους στην Ελλάδα, να παραχώνουν τις μπάλες χώματος μέσα στο έδαφος, ώστε να βγαίνουν οι ρίζες έξω από τις σακούλες ή τις γλάστρες και να μεγαλώνουν τα δένδρα γρήγορα, είναι απόλυτα λάθος, διότι κατά την παράδοση – ξελάκκωμα οι ρίζες ακρωτηριάζονται και τα δενδρύλλια είναι μεν μεγάλα, αλλά με ανεπαρκές ριζικό σύστημα.
Επιπλέον, με το παράχωμα ελλοχεύει πάντοτε ο κίνδυνος, εάν το έδαφος είναι μολυσμένο με σοβαρές ασθένειες, όπως π.χ. η Βερτιτσιλλίωση, η Αρμιλλάρια κ.α, να μολυνθούν και οι ρίζες των φυτών.

Σε γενικές γραμμές οι όγκοι των ριζών που θεωρούνται επαρκείς στο εξωτερικό για τα νεαρά δενδρύλλια ελιάς είναι:
1. Από 1,5 λίτρο έως 2,5 λίτρα, για τα δενδρύλλια ενός έτους (40 – 80 εκ. ύψος).
2. Από 2,5 έως 3,5 λίτρα, για τα δενδρύλλια ενάμιση έτους (80 -125 εκ. ύψος).
3. Από 3,5 έως 6,0 λίτρα, για τα δενδρύλλια δύο ετών, (125 – 175 εκ. ύψος).

Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν υπάρχουν καθόλου προδιαγραφές για τα δενδρύλλια ελιάς, διότι άλλο πράγμα είναι οι προδιαγραφές των φυτωρίων και άλλο των δενδρυλλίων.
Έτσι, ο κάθε νόμιμος ή παράνομος φυτωριούχος, παράγει και διαθέτει δενδρύλλια κατά βούληση, θεωρώντας και υποστηρίζοντας, ότι τα δικά του είναι τα καλύτερα.