ΤΡΟΦΟΠΕΝΙΑ – Ανεπάρκεια Θρεπτικών Συστατικών

Συμπτώματα ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών, φυσιολογικές ανωμαλίες των Φυτών

Στη Φύση, τα θρεπτικά συστατικά δεν εξαντλούνται από το έδαφος, καθώς τα φυτά μετά τον θάνατό τους αποσυντίθενται και τα συστατικά τους επανέρχονται στο έδαφος.
Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει στις καλλιέργειες:
Όταν γίνει η συγκομιδή, το μεγαλύτερο τμήμα των φυτών συλλέγεται και απομακρύνεται από την καλλιεργήσιμη έκταση.

Ως συνέπεια, η περιεκτικότητα του εδάφους στα συστατικά αυτά μειώνεται, με συνέπεια η ανάπτυξη των φυτών να μην είναι φυσιολογική και η αποδοτικότητά τους να χαμηλώνει σημαντικά

Χρήση των θρεπτικών συστατικών από τα φυτά

Τα κύρια και τα δευτερεύοντα θρεπτικά συστατικά διακρίνονται κατ’ αυτό τον τρόπο όχι ως προς τη χρησιμότητά τους, αλλά ως προς τις απαιτούμενες ποσότητές τους.

Κύρια θρεπτικά συστατικά

• Άζωτο (Nitrogen):

Το άζωτο είναι το πιο σημαντικό στοιχείο που καθορίζει την απόδοση μιας καλλιέργειας.

Το άζωτο στο έδαφος μπορεί να προσδιορισθεί παίρνοντας τμήματα από βαθιές τομές του εδάφους κάνοντας ανάλυση με “N Sensor” συστήματα και με πιο σύνηθες διαδικασία για εφοδιασμό της καλλιέργειάς μας με άζωτο Ν την αξιολόγηση ενός αριθμού παραγόντων όπως τον τύπο του εδάφους, την καλλιέργεια (είδος ποικιλία) τις καιρικές συνθήκες, βροχοπτώσεις, την προηγούμενη καλλιέργεια, η προβλεπόμενη απόδοση κτλ.

Δομικό συστατικό των πρωτεϊνών, των νουκλεϊκών οξέων (DNA και RNA) και των ενζύμων.

Υψηλός κίνδυνος:

Ένας κίνδυνος που παρατηρείται πολύ συχνά είναι το ξέπλυμα του αζώτου στα ελαφρά χωράφια ή αυτά που έχουν λίγη οργανική ουσία ή έχουμε υψηλές βροχοπτώσεις ή όχι σωστή άρδευση. Η απόπλυση του αζώτου εμφανίζεται πολύ συχνά με αποτέλεσμα να μην εφοδιάζουμε το φυτό με το κατάλληλο άζωτο και επιπροσθέτως να μολύνεται ο υδροφόρος ορίζοντας.

Η πρόληψη:

Η ακριβής εκτίμηση των αναγκών της κάθε καλλιέργειας σε άζωτο σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα λίπανσης που απαιτείται σε κάθε στάδιο της καλλιέργειας είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος κάλυψης των αναγκών. Η παροχή επαρκούς εφοδιασμού όλων των άλλων θρεπτικών στοιχείων και ιδιαίτερα με κάλιο, θείο και μαγνήσιο είναι θεμελιώδους σημασίας.

Τα συμπτώματα έλλειψης:

Τα φυτά μας γίνονται καχεκτικά, αναπτύσσονται με αργούς ρυθμούς. Τα παλαιότερα φύλλα εμφανίζουν χλώρωση που αργότερα εμφανίζεται και στα μεσαία και σε προχωρημένα στάδια γίνονται νεκρωτικές κηλίδες. (σημείω-ση: η έλλειψη Θείου προκαλεί χλώρωση στα νεαρά φύλλα).

Η θεραπεία:

Χρήση αζωτούχων λιπασμάτων. Σε έντονα συμπτώματα τροφοπενίας μπορεί να γίνει χρήση και διαφυλλικών αζωτούχων λιπασμάτων για άμεση απορρόφηση.

• Φωσφόρος (Phosphorus):

Δομικό συστατικό των νουκλεϊκών οξέων και των μορίων ανταλλαγής ενέργειας (τριφωσφορική αδενοσίνη (ATP) και διφωσφορική αδενοσίνη (ADP)).

Ο φώσφορος είναι ένα στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό στα πρώτα στάδια της καλλιέργειας και πολύ σημαντικό για την δημιουργία ισχυρού ριζικού συστήματος. Φυσικά συμμετέχει σε αρκετές άλλες διεργασίες του φυτού όπως είναι η διαχείριση της ενέργειας εντός του φυτού.Η μέτρηση του διαθέσιμου Φωσφόρου γίνεται με τις αναλύσεις εδάφους.

Υψηλός κίνδυνος:
Σε βαριά χωράφια, ή σε όξινα εδάφη, ή σε εδάφη με υψηλό pH, παρατηρείται στα πρώτα στάδια της καλλιέργειας να μην αναπτύσσεται καλά το ριζικό σύστημα.
Η δυσκολία απορρόφησης του φωσφόρου είναι ιδιαίτερα εμφανής στα πρώτα τάδια της καλλιέργειας.

Η πρόληψη:
Θα πρέπει να διατηρούμε τα επίπεδα Φωσφόρου στο έδαφος σε επιθυμητά επίπεδα ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε καλλιέργεια ώστε να μην παρουσιάζονται προβλήματα ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια.
Θα πρέπει να γίνονται εδαφοαναλύσεις κάθε 3 – 4 χρόνια ώστε να ελέγχουμε τα επίπεδα φωσφόρου που υπάρχουν στο έδαφος.

Τα συμπτώματα έλλειψης:
Εμφανίζεται στα παλαιά φύλλα αποκτούν μια μωβ απόχρωση (ανθοκυάνες χρώση).
Η ανάπτυξη του φυτού είναι καχεκτική και το ριζικό σύστημα ισχνό. Παρατηρείται  ακή καρπόδεση και εάν η έλλειψη είναι πολύ μεγάλη, έχουμε και φυλλόπτωση.

Η θεραπεία:
Ο φώσφορος κινείται αργά μέσα στο έδαφος και εάν εμφανιστεί τροφοπενία είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί άμεσα. Μερικά διαφυλλικά λιπάσματα που περιέχουν φώσφορο μπορεί να έχει ένα καλό αποτέλεσμα, αλλά για να αποτρέψει κανείς την έλλειψη φωσφόρου είναι θεμελιώδους σημασίας ο επαρκής εφοδιασμός με φωσφόρο από το έδαφος.

• Κάλιο (Potassium):

Απαραίτητο για την πραγματοποίηση πολλών χημικών αντιδράσεων στα φυτά. Οι απαιτήσεις των φυτών σε κάλιο ποικίλλουν ανάλογα με το είδος.

Πολλά λαχανικά χρειάζονται περισσότερο κάλιο από άζωτο ή φώσφορο. Το κάλιο παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές λειτουργίες του φυτού. Η κύρια λειτουργία του είναι η ρύθμιση
της ισορροπίας του νερού και αποφυγή του στρες από το φυτό σε περιόδους ξηρασίας ή παγετού. Το κάλιο αποτελεί κύριο συστατικό των καρπών, δίνοντας του μεγαλύτερο βάρος, καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά (γεύση, χρώμα) και βελτιώνει την αποθήκευση αυτών.
Ο κατάλληλος εφοδιασμός με κάλιο αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την αποτελεσματική χρήση του αζώτου. Ο προσδιορισμός της ποσότητας καθορίζεται με βάση τις ανάγκες της καλλιέργειας και τις εδαφοαναλύσεις αλλά θα πρέπει να εξετάζονται και οι αλληλεπιδρά σεις από τις ποσότητες Ca, Mg, Na που υπάρχουν στο έδαφος ώστε το Κάλιο να είναι απορροφήσιμο από τα φυτά.

Υψηλός κίνδυνος:
Στα ελαφρά εδάφη, φτωχά σε οργανική ύλη, μπορεί να έχουμε έκπλυση του καλίου κάτω από τη ζώνη των ριζών συχνά από εντατικές αρδεύσεις. Επίσης εάν το έδαφος μας έχει υψηλά ποσοστά μαγνησίου ή ασβεστίου ή που εγκλωβίζουν το κάλιο.

Η πρόληψη:
Η διατήρηση των επιπέδου καλίου στο έδαφος σε επιθυμητά επίπεδα σύμφωνα με τις ανάγκες των κηπευτικών μας. Θα πρέπει να γίνονται εδαφοαναλύσεις κάθε 3 χρόνια και κάθε χρόνο να εφοδιάζουμε το έδαφος με το απαραίτητο κάλιο σύμφωνα με τις ανάγκες της καλλιέργειάς μας.

Τα συμπτώματα έλλειψης:
Ένα τυπικό σύμπτωμα είναι το κιτρίνισμα στις άκρες των φύλλων με επακόλουθο την νέκρωσή τους. Εμφανίζεται πρώτα στα παλαιά φύλλα. Επίσης εμφανίζεται χλώρωση στους ιστούς μεταξύ των νεύρων των φύλλων. Τα νεύρα παραμένουν πράσινα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το φυτό γίνεται πιο επιρρεπή στον παγετό και στην ξηρασία. Επίσης το στέλεχος έχει μεγαλύτερη ευαισθησία από τα παθογόνα.

Η θεραπεία:
Η εφαρμογή λιπασμάτων καλίου (π.χ. soluSOP, HORTISUL) διαφυλλικά, κατά την περίοδο των υψηλών απαιτήσεων μπορεί να λειτουργήσει συνεργιστικά, αλλά δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις που έχει το φυτό σε κάλιο που θα απορροφήσει από το έδαφος.

• Θείο (Sulfur):

Απαραίτητο συστατικό σε ορισμένα αμινοξέα και, συνεπώς, στις πρωτεΐνες. Εν γένει πιστευόταν ότι τα φυτά έχουν σε θείο απαιτήσεις ανάλογες με αυτές του φωσφόρου, αλλά αποδεικνύεται ότι αυτό δεν συμβαίνει.

Το θείο είναι ένα σημαντικό συστατικό των κύριων φυτικών πρωτεϊνών και είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες όπως τα φασόλια, μπιζέλια, φακές και το λάχανο. Ο προσδιορισμός των αναγκών του φυτού μπορεί να γίνει με μια ανάλυση εδάφους. Ανεπάρκεια σε θείο μπορεί να εμφανιστεί πιο έντονα στα αμμώδη εδάφη, σε αυτά που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και όταν έχουμε υψηλές βροχοπτώσεις το χειμώνα.

Η πρόληψη:

Για να μην έχουμε ελλείψεις από θείο θα πρέπει να εφαρμόζουμε λιπάσματα ανόρ-γανα ή οργανικά που περιέχουν ικανοποιητι–κές ποσότητες σε υδατοδιαλυτό θείο.

Τα συμπτώματα έλλειψης:

Συνήθως το σύμπτωμα είναι το κιτρίνισμαπου εμφανίζεται πρώτα στα νέα φύλλα (σε αντίθεσημε το Ν άζωτο που εμφανίζεται χλωρωτικά συμπτώματα πρώτα στα παλαιά φύλλα).

Η θεραπεία:

Εφαρμόζοντας τα προϊόντα EPSO διαφυλλικά, αυξάνει την ποσότητα του θείου στο φυτό και μπορεί να βοηθήσει στην προσωρινή ανεπάρ–κεια του φυτού

• Μαγνήσιο (Magnesium):

Δομικό συστατικό της χλωροφύλλης και συνεπώς απαραίτητο για τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης από τα πράσινα φυτά.

Το Μαγνήσιο αποτελεί κύριο συστατικό της χλωροφύλλης η οποία απαραίτητη για την φωτοσύνθεση των φυτών. Το μαγνήσιο είναι το κύριο συστατικό που ενεργοποιεί τα ένζυμα περισσότερο από όλα τα άλλα στοιχεία. Η προσδιορισμός των αναγκών σε μαγνήσιο γίνεται με βάση τις εδαφοναλύσεις και τις απαιτήσεις των κηπευτικών. Θα πρέπει να εξετάζονται ταυτόχρονα η περίσσια σε κάλιο και ασβέστιο ή σε νάτριο που μπορούν να εμποδίσουν την απορρόφηση του μαγνησίου. Κίνδυνος στην απορρόφηση μπορεί να προέλθει από pH χαμηλό ή υψηλό, υψηλές συγκεντρώσεις ασβεστίου ή καλίου και από αδύνατα ριζικά συστήματα. Τα κηπευτικά εμφανίζουν ιδιαίτερες ανάγκες σε μαγνήσιο σε σχέση με τις αροτραίες καλλιέργειες.

Η πρόληψη:

Θα πρέπει να αναπληρώνονται οι ποσότητες μαγνησίου που χρειάζεται η κάθε καλλιέργεια ώστε να μην προκύπτουν ελλεί-ψεις. Θα πρέπει να εξετάζεται εάν το μαγνή-σιο που υπάρχει διαθέσιμο στο έδαφος είναι αφομοιώσιμο ή όχι. Επίσης θα πρέπει να χρησιμοποιούνται πηγές μαγνησίου που είναι διαλυτές στο νερό όπως ESTA Kieserit, EPSO Top ή Patentkali.

Τα συμπτώματα έλλειψης:

Ένα τυπικό σύμπτωμα είναι να εμφανίζει μεταχρωματισμό μεταξύ των νεύρων στα φύλλα χλώρωση, έντονο κίτρινο, κίτρινοπορτοκαλί, και μετά νέκρωση του ιστού. Τα συμπτώματα εμφανίζονται πρώτα στα παλαιότερα φύλλα. Τα συμπτώματα στα δικοτυλήδονα έχει χρώμα υπόλευκο και στο κρεμμύδι εμφανίζεται με μορφή κουκίδων και ραβδώσεων. Μια ισχυρή ανεπάρκεια μπορεί να προκαλέσει και πτώση των φύλλων.

Η θεραπεία:

Εφαρμογή με μαγνησιούχα λιπάσματα όπως είναι τα άλατα μαγνησίου Epsom (EPSO Top, EPSO Microtop, EPSO Combitop) χρησιμοποι–ώντας τα διαφυλλικά, προσφέρουν μια προσω–ρινή ανακούφιση στην έλλειψη μαγνησίου την περίοδο που η καλλιέργεια έχει υψηλές απαιτήσεις αλλά δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις που έχει το φυτό σε μαγνήσιο και που θα απορροφήσει από το έδαφος. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ESTA Kieserit & Patentka

• Ασβέστιο (Calcium):

Καθορίζει την διαπερατότητα των μεμβρανών των φυτικών κυττάρων. Το ασβέστιο τείνει να κατατάσσεται πλέον στα δευτερεύοντα θρεπτικά συστατικά

Το ασβέστιο υπάρχει σε όλα τα μέρη του φυτού. Χρησιμεύει σε πολλές διαδικασίες μέσα στο φυτό, αλλά είναι πιο σημαντικό στη διαδικασία της αύξησης. Έχει ρυθμιστική δράση στα κύτταρα και συμβάλλει στη σταθερότητα του φυτού. Τα φυτά διαθέτουν δύο συστήματα μεταφοράς: τα αγγεία του ξυλώματος και του φλοιώματος. Τα περισσότερα θρεπτικά μπορούν να μεταφερθούν και με τα δύο συστήματα, όχι όμως το ασβέστιο.
Το ασβέστιο μεταφέρεται σχεδόν αποκλειστικά μέσω του ξυλώματος και γι’ αυτό έχει μικρή κινητικότητα μέσα στο φυτό. Είναι επομένως σημαντικό να υπάρχει πάντοτε αρκετό ασβέστιο στο περιβάλλον των ριζών, ώστε να είναι διαρκώς διαθέσιμο στο φυτό για απορρόφηση.

Λίγα λόγια για το ασβέστιο
Τι είναι και σε τι χρειάζεται
Παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της ανάπτυξης.
Έχει ρυθμιστική δράση στα κύτταρα και συμβάλλει στη σταθερότητα του φυτού.
Τι βλέπετε
Καστανοκίτρινες κηλίδες με έντονο καφέ περίγραμμα.
Τι μπορείτε να κάνετε
Προσθέστε ασβέστιο χορηγώντας υγρό λίπασμα ασβεστίου, π.χ. διάλυμα νιτρικού ασβεστίου.

Συμπτώματα τροφοπενίας
Τα γηραιότερα και μεγαλύτερα φύλλα στο χαμηλότερο σημείο θα παρουσιάσουν τα πρώτα συμπτώματα. Εμφανίζονται κίτρινες και καφέ κηλίδες, συχνά με έντονο καφέ περίγραμμα. Επιπλέον η ανάπτυξη είναι καχεκτική και σε σοβαρές περιπτώσεις οι κορυφαίοι οφθαλμοί είναι μικροί και δεν κλείνουν.
Εξέλιξη τροφοπενίας
• Τα συμπτώματα συχνά εκδηλώνονται γρήγορα, μία με δύο εβδομάδες αφού εμφανιστούν οι πρώτες κηλίδες στα γηραιότερα φύλλα. Οι κηλίδες συνήθως ξεκινούν ως μικρά ανοιχτοκάστανα στίγματα που αυξάνονται σε μέγεθος με τον χρόνο.
• Μετά από δύο εβδομάδες, τα γηραιότερα φύλλα έχουν όλο και περισσότερες κηλίδες ενώ τα στίγματα εμφανίζονται και στην περιφέρεια των φύλλων, όπως και στην έλλειψη καλίου ή στα συμπτώματα εγκαύματος. Τα στίγματα έχουν έντονο περίγραμμα και δεν εμφανίζονται αποκλειστικά στην περιφέρεια των φύλλων. Συχνά παρατηρείται καθυστέρηση της ανάπτυξης ήδη μέσα σε μία εβδομάδα.
• Μερικές φορές οι οφθαλμοί συρρικνώνονται και γύρω από τους καρπούς εμφανίζονται λεπτά, μικρά φύλλα χωρίς κηλίδες.
• Τα γηραιότερα φύλλα νεκρώνονται αργά και ίσως εμφανιστούν θολές κιτρινωπές κηλίδες γύρω από τις νεκρωτικές κηλίδες. Όσο γερνάει το φύλλο, τόσο σοβαρότερα είναι τα συμπτώματα.
• Η ανθοφορία επίσης παρεμποδίζεται και καθυστερεί. Οι καρποί παραμένουν μικροί.

Αιτίες τροφοπενίας
• Καλλιέργεια σε φυτόχωμα που καθηλώνει το ασβέστιο.
• Υπερβολική ποσότητα αμμωνιακών αλάτων, καλίου, μαγνησίου ή/και νατρίου στο περιβάλλον των ριζών. Η απορρόφηση παρεμποδίζεται κυρίως από τα αμμωνιακά άλατα και λιγότερο από το νάτριο.
• Προβλήματα με την εξάτμιση που οφείλεται σε υπερβολικά υψηλή τιμή EC ή σε υπερβολικά υψηλή ή χαμηλή σχετική υγρασία.
Λύσεις για την τροφοπενία
• Αν η τιμή της EC του υποστρώματος ή του φυτοχώματος είναι πολύ υψηλή, εύκολα μπορεί να ξεπλυθεί με καθαρό και στην ανάγκη με όξινο νερό.
• Μπορεί να προστεθεί ασβέστιο στο θρεπτικό διάλυμα με μορφή υγρών λιπασμάτων ασβεστίου, όπως είναι το διάλυμα νιτρικού ασβεστίου. Σε εξαιρετικά όξινα φυτοχώματα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ασβεστόνερο για αύξηση του pH. Να χρησιμοποιείτε το κατάλληλο φυτόχωμα, όχι υπερβολικά όξινο. Το όξινο φυτόχωμα συχνά δεν έχει αρκετή ποσότητα ασβεστίου. Στα καλά φυτοχώματα και υποστρώματα κοκοφοίνικα έχει ήδη προστεθεί ασβεστόλιθος.
• Χρήσιμη υπόδειξη: Προσοχή στα λιπάσματα που περιέχουν χλωριούχες ενώσεις.

Δευτερεύοντα θρεπτικά συστατικά

• Σίδηρος (Iron):

Βασικό συστατικό αρκετών ενζύμων

Ο σίδηρος είναι ζωτικής σημασίας για τα φυτά. Έχει πολλές σημαντικές λειτουργίες στον γενικό μεταβολισμό του φυτού και είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της χλωροφύλλης. Γενικά ο σίδηρος απορροφάται δύσκολα από τα φυτά. Οι ρίζες μπορούν να τον προσλάβουν μόνο σε ορισμένες μορφές και υπό κατάλληλες συνθήκες. Σπάνια συμβαίνει να είναι λίγη η ποσότητα σιδήρου στα φυτοχώματα, μπορεί όμως να λείπουν οι μορφές που μπορεί να απορροφήσει το φυτό. Η απορροφησιμότητα του σιδήρου εξαρτάται κατά πολύ από το pH. Συνήθως στα όξινα φυτοχώματα υπάρχει αρκετός σίδηρος σε απορροφήσιμη μορφή.

Τι είναι σίδηρος και σε τι χρειάζεται
Ο σίδηρος έχει πολλές σημαντικές λειτουργίες στον μεταβολισμό του φυτού και είναι απαραίτητος για τη σύνθεση χλωροφύλλης.

Συμπτώματα τροφοπενίας

Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να παρουσιαστεί σε περιόδους μεγάλης αύξησης ή έντονου στρες και χαρακτηρίζεται από έντονη μεσονεύρια χλώρωση των νεαρών φύλλων και των αυξητικών βλαστών. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή ο σίδηρος δεν παρουσιάζει κινητικότητα στο φυτό. Τα νεαρά φύλλα δεν μπορούν να τραβήξουν σίδηρο από τα γηραιότερα. Σε σοβαρή έλλειψη σιδήρου, κιτρινίζουν επίσης τα γηραιότερα φύλλα και οι μικρότερες νευρώσεις του φύλλου.

Εξέλιξη τροφοπενίας

Κιτρινοπράσινη χλώρωση, από μέσα προς τα έξω, στα νεαρά φύλλα και τους αυξητικούς βλαστούς. Οι περισσότερες νευρώσεις παραμένουν πράσινες.
Η χλώρωση των φύλλων συνεχίζεται ώσπου να γίνουν σχεδόν λευκά. Επίσης κιτρινίζουν και τα μεγάλα φύλλα. Αυτό εμποδίζει την αύξηση.
Σε σοβαρές περιπτώσεις τα φύλλα παρουσιάζουν νέκρωση και εμποδίζεται η αύξηση και η ανθοφορία του φυτού.

Αιτίες τροφοπενίας

• Το pH στο περιβάλλον των ριζών είναι πολύ υψηλό (pH>6,5).
• Το περιβάλλον των ριζών περιέχει πολύ ψευδάργυρο ή/και μαγγάνιο.
• Η συγκέντρωση σιδήρου στο περιβάλλον των ριζών είναι πολύ μικρή.
• Η θερμοκρασία στις ρίζες είναι πολύ χαμηλή.
• Το μέσο ανάπτυξης των ριζών είναι πολύ υγρό, προκαλώντας αποκλεισμό του οξυγόνου στις ρίζες.
• Η λειτουργία του ριζικού συστήματος είναι ανεπαρκής λόγω κατεστραμμένων, άρρωστων ή νεκρών ριζών.
• Υπάρχει υπερβολικά πολύ φως στη δεξαμενή θρεπτικών, κάτι που ευνοεί την ανάπτυξη φυκών. Τα φύκη καταναλώνουν τον σίδηρο και διασπούν τις χηλικές ενώσεις του.

Λύσεις για την τροφοπενία

• Χαμηλώστε το pH.
• Μπορείτε να προσθέσετε χηλικό σίδηρο στο υπόστρωμα.
  Μπορείτε να βελτιώσετε την αποστράγγιση ή να αυξήσετε τη θερμοκρασία του εδάφους.
• Ίσως μπορεί να εφαρμοστεί διαφυλλικό θρεπτικό μέσο με χηλικό σίδηρο. Αν χρησιμοποιείτε καλό λίπασμα με υδροπονική καλλιέργεια, είναι σχεδόν αδύνατον να παρουσιαστεί τροφοπενία σιδήρου.
• Το καλύτερο είναι να ψεκάσετε τα φυτά με αραιό υδατικό διάλυμα χηλικών ενώσεων όπως EDDHA (το πολύ 0,1 γραμμάρια ανά λίτρο) ή EDTA (το πολύ 0,5 γραμμάρια ανά λίτρο).

• Μαγγάνιο (Manganese):

Ανευρίσκεται σε αναπνευστικά ένζυμα

Το μαγγάνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο σε όλα τα φυτά. Το μαγγάνιο δρα ως ενεργοποιητής πολλών ενζυμικών αντιδράσεων, π.χ. στη διάσπαση του νερού κατά τη φωτοσύνθεση, στη σύνθεση αμινοξέων και πρωτεϊνών και στον σχηματισμό κυτταρικών μεμβρανών και χλωροπλαστών.
Το μαγγάνιο εν γένει προσλαμβάνεται από τις ρίζες. Μόλις βρεθεί μέσα στο φυτό, δύσκολα μεταφέρεται, αν και όχι τόσο δύσκολα όσο το ασβέστιο ή ο σίδηρος, για παράδειγμα. Το πυρίτιο και το μολυβδαίνιο βελτιώνουν τη δυνατότητα μεταφοράς μαγγανίου μέσα στο φυτό.

Συμπτώματα τροφοπενίας
Η έλλειψη μαγγανίου προκαλεί διάφορες αλλαγές στη φυσιολογία του φυτού εξαιτίας της μείωσης της παραγωγής πρωτεϊνών. Μια από τις συνέπειες είναι η μειωμένη αφομοίωση αζώτου από το φυτό, που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα νιτρικών αλάτων. Επιπλέον, επιβραδύνονται πολλές χημικές αντιδράσεις στα φυτικά κύτταρα, κάτι που μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση οργανικών οξέων.

Εξέλιξη τροφοπενίας
Η διαδικασία σε χρονολογική σειρά:
• Εμφανίζονται κίτρινες ραβδώσεις ανάμεσα στις πλευρικές νευρώσεις του φύλλου, στα μεγαλύτερα φύλλα στο πάνω μέρος του φυτού.
• Η μεσονεύρια χλώρωση εξαπλώνεται σε όλο το φύλλο και μπορεί να σχηματιστούν μικρές καστανοκίτρινες νεκρωτικές κηλίδες.
• Το αποτέλεσμα είναι μικρότερα φυτά (-10%) με ελάχιστη παραγωγή ανθέων και καρπών.

Αιτίες τροφοπενίας
Στην πράξη η συνηθέστερη αιτία είναι πολύ υψηλό pH στο υπόστρωμα. Όπως και ο σίδηρος, έτσι και το μαγγάνιο διαλύεται εύκολα σε υπόστρωμα με χαμηλό pH. Αν το pH είναι υπερβολικά χαμηλό, υπάρχει κίνδυνος περίσσειας μαγγανίου. Σε υψηλές τιμές pH το μαγγάνιο κατακρημνίζεται σε οξείδιο του μαγγανίου (MnO2), το οποίο δεν απορροφάται από το φυτό, άρα μπορεί να προκληθεί έλλειψη.

Λύσεις για την τροφοπενία
• Ελέγξτε το pH του μέσου ανάπτυξης μόλις αντιληφθείτε τα πρώτα συμπτώματα. Υψηλές τιμές pH σημαίνουν ότι υπάρχει λιγότερο μαγγάνιο διαθέσιμο στο φυτό. Χαμηλώνοντας το pH του θρεπτικού μέσου στο ελάχιστο δυνατό το pH του μέσου ανάπτυξης μπορεί να πέσει στο 5,0-5,5.
• Η χαμηλή θερμοκρασία του υποστρώματος μπορεί να γίνει αιτία μειωμένης απορρόφησης μαγγανίου. Αν αντιληφθείτε έλλειψη, βεβαιωθείτε ότι η θερμοκρασία του υποστρώματος είναι αρκετά υψηλή (20-25°C) στη διάρκεια της ημέρας.
• Η χρήση προϊόντων που περιέχουν ιχνοστοιχεία (Tracemix) μπορεί επίσης να βοηθήσει. Η έλλειψη μαγγανίου καθαυτή συνήθως δεν αποτελεί πρόβλημα. Για να διευκολυνθεί η μεταφορά του μαγγανίου μέσα στο φυτό, χρειάζεται μολυβδαίνιο. Επομένως το πρόβλημα μπορεί να είναι η έλλειψη μολυβδαινίου. Τα υψηλά επίπεδα φωσφόρου επίσης μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη διαθεσιμότητα ιχνοστοιχείων όπως είναι ο ψευδάργυρος, ο χαλκός και (φυσικά) το μαγγάνιο. Τα ιχνοστοιχεία μπορούν να χορηγηθούν στο φυτό τόσο με τη θρέψη όσο και με ψεκασμό των φύλλων. Να ψεκάζετε το φυτό στο τέλος της ημέρας και, αμέσως μετά, να το ψεκάζετε με νερό για να αποφύγετε εγκαύματα.

Περίσσεια μαγγανίου!
Σε υψηλές συγκεντρώσεις το μαγγάνιο κατακρημνίζεται σε διοξείδιο του μαγγανίου (MnO2), το οποίο προκαλεί καστανοκίτρινες κηλίδες στα φύλλα. Αρχικά εμφανίζονται μικρές κηλίδες κατά μήκος των κύριων και πλευρικών νευρώσεων του φύλλου και στη συνέχεια οι κηλίδες εξαπλώνονται. Η έλλειψη οξυγόνου στο περιβάλλον των ριζών μπορεί επίσης να προκαλέσει περίσσεια μαγγανίου. Άλλη αιτία μπορεί να είναι το υπερβολικά υγρό υπόστρωμα.

• Βόριο (Boron):

Απαραίτητο κατά την σύνθεση των πρωτεϊνών

Το βόριο είναι ένα από τα πιο σημαντικά ιχνοστοιχεία. Παίζει σημαντικό ρόλο στην άνθιση και στις διεργασίες της κυτταρικής διαίρεσης (υπερτροφία). Όταν έχουμε ανεπάρκεια βορίου, εμφανίζεται ανώμαλη ανάπτυξη των βλαστών (αυξημένη έκπτυξη πλαγίων οφθαλμών), μάρανση οφθαλμών, μειωμένη καρποφορία, συχνά παρατηρείται παραμόρφωση των φύλλων, καρπών και μαρασμός του άνθους. Σε ελαιούχα φυτά που έχουν σπόρους ή σε κονδύλους απαιτείται μεγαλύτερη ποσότητα βορίου. Σε λαχανικά όπως η τομάτα ή σε φυλλώδη φυτά σέλινο, μαϊντανός, μπρόκολο, κουνουπίδι και σε ριζώδη φυτά όπως καρότο, τεύτλο είναι καλλιέργειες που εμφανίζουν συχνά τροφοπενίες σε βόριο και έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις σε βόριο. Ο προσδιορισμός του βορίου στο έδαφος γίνεται με εδαφοαναλύσεις. Ανεπάρκεια βορίου εμφανίζεται συχνά σε αμμώδη εδάφη, όξινα εδάφη και φτωχά σε οργανική ουσία. Επίσης σε εδάφη με υψηλό pH και σε ασβεστολιθικά εδάφη εμφανίζονται τροφοπενίες βορίου λόγω της αρνητικής αλληλεπίδρασης Β και Ca.

Πρόληψη:

Είναι να διατηρούμε την περιεκτικότητα του βορίου σε επιθυμητά επίπεδα σύμφωνα με τις ανάγκες τις καλλιέργειας κάνοντας διαφυλλι–κές λιπάνσεις στα φυτά μας με EPSO Microtop.

Τα συμπτώματα έλλειψης:

Όπως προαναφέραμε εμφανίζονται ανωμαλίες στην κυτταρική διαίρεση, που οδηγεί παραμόρφωση φύλλων, φελλοποίηση βλαστών, νέκρωση οφθαλμών, μειωμένη καρποφορία και περιορισμένη ανάπτυξη της κεντρικής ρίζας και ανάπτυξη πλευρικών ριζών.

Η θεραπεία:

Εφαρμόζοντας διαφυλλικά το EPSO Microtop, μπορούν να αντιμετωπισθούν οι τροφοπενίες βορίου πολύ αποτελεσματικά.

• Χλώριο (Chlorine):

Εμπλέκεται στον μεταβολισμό των υδατανθράκων

Η τροφοπενία του CI στην πράξη εμφανίζεται πολύ σπάνια. Κι αυτό γιατί τα εδάφη είναι γενικά πλούσια σε CI. Πράγματι”, παρατηρείται εμπλουτισμός των εδαφών σε CI ύστερα από καλιούχο λίπανση ή από βροχή κυρίως στις παραλιακές περιοχές.

Συμπτώματα:
Για να εκδηλωθούν συμπτώματα τροφοπενίας στα φυτά θα πρέπει η περιεκτικότητά τους σε CI να είναι γύρω στα 35-70 ppm της ξηρής ουσίας. Τα συμπτώματα αυτά πρωτοεμφανίζονται στα νεαρά και αναπτυσσόμενα φύλλα με μάρανση της κορυφής τους. Τα ηλικιωμένα φύλλα γίνονται τραχειά και περιφερειακά κυματοειδή. Στη συνέχεια μαραίνονται και παρουσιάζουν ένα χαρακτηριστικό αποχρωματισμό στη μεταξύ των νευρώσεων φυλλική επιφάνεια. Σε προχωρημένο στάδιο οι ιστοί παίρνουν ένα ορειχάλκινο χρώμα. Οι ιστοί τους αποδομούνται και εμφανίζονται τελικά νεκρωτικές ζώνες. Σε έντονη έλλειψη παρατηρείται μείωση της βλαστικότητας των σπόρων και η παραγωγή ελαττώνεται σημαντικά.Η καλιούχος λίπανση και η χρησιμοποίηση ενώσεων για τη διόρθωση άλλων τροφοπενιών (π.χ χλωριούχο ασβέστιο) μπορούν να διορθώσουν και την έλλειψη CI.

Τοξικότητα Χλωρίου (CI)
Η περίσσεια CI είναι πολύ συχνή στις περιοχές που χρησιμοποιούνται αλατούχα νερά άρδευσης. Η τομάτα ανήκει στην κατηγορία των φυτών που είναι σχετικά ανεκτικά στην περίσσεια CI. Μια περιεκτικότητα 500 mg/l ιόντων CI στο νερό άρδευσης δεν προκαλεί προβλήματα τοξικότητας αν δεν χρησιμοποιείται συχνά. Παρατεταμένη όμως χρήση νερού άρδευσης ακόμα και με μια περιεκτικότητα 100 ιτιο/Ι προκαλεί μείωση της ανάπτυξης των φυτών.

Συυπτώυατα:
Η περίσσεια CΙ εκδηλώνεται με συμπτώματα που θυμίζουν επιπλοκή του κυτταρικού μεταβολισμού. Δεν είναι ξεκαθαρισμένη η πραγματική δράση της περίσσειας ΟΙ στα φυτά. Φαίνεται όμως ότι προκαλεί μια φυσιολογική έλλειψη του Κ και εμποδίζει τη μεταφορά των επεξεργασμένων ουσιών στα διάφορα φυτικά μέρη. Στα φυτά παρατηρούνται χλωρωτικές κηλίδες κατά μήκος της περιφέρειας των φύλλων οι οποίες πολύ γρήγορα νεκρώνονται και θυμίζουν έλλειψη Κ ή περίσσεια νιτρικών αλάτων. Γενικά τα φύλλα είναι μικρότερα και η παραγωγή μειωμένη.

Η διόρθωση της τοξικότητας CI μπορεί να γίνει με:
• Αποφυγή χρησιμοποίησης νερού άρδευσης με μεγάλες συγκεντρώσεις ιόντων χλωρίου. Νερά με συγκέντρωση χλωριόντων > 12 meq/l είναι ακατάλληλα.
• Έκπλυση των χλωριωμένων εδαφών με κατάλληλα νερά άρδευσης.
• Περιορισμένη χρήση αμμωνιακού αζώτου

• Ψευδάργυρος ( Zinc):

Απαντάται στο ένζυμο διάσπασης του οξικού οξέος

Ο ψευδάργυρος παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές μεταβολικές αντιδράσεις και η έλλειψη του διαταράσσει συνολικά το μεταβολισμό του φυτού. Παίζει σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό του σπόρου, την ανάπτυξη της ρίζας και την αντοχή στις ασθένειες. Η έλλειψή του είναι πιο συχνή σε εδάφη με υψηλό pH, σε αμμώδη και αργιλώδη εδάφη ή σε αυτές τις τοποθεσίες που υπάρχει μεγάλη περιεκτικότητα σε Mg, K και Ca. Η υψηλή περιεκτικότητα σε φώσφορο μπορεί να προκαλέσει ανεπάρκεια ψευδαργύρου.

Η πρόληψη:

Είναι να διατηρούμε την περιεκτικότητα του ψευδαργύρου σε επιθυμητά επίπεδα σύμφωνα με τις ανάγκες τις καλλιέργειας κάνοντας διαφυλλικές λιπάνσεις στα φυτά μας με EPSO Combitop.

Τα συμπτώματα έλλειψης:

Εμφάνιση καχεκτικών φυτών, αναχαίτιση της ανάπτυξης, αποχρωματισμό των φύλλων (εμφανίζεται στα παλαιότερα φύλλα).

Η θεραπεία:

Εφαρμόζοντας διαφυλλικά το EPSO Combitop,μπορούν να αντιμετωπισθούν οι τροφοπενίες ψευδαργύρου πολύ αποτελεσματικά.

• Μολυβδαίνιο (Molybdenum):

Συστατικό ενζύμου που ανάγει τα νιτρικά ιόντα προς νιτρώδη. Η χρήση του σε λιπάσματα πρέπει να γίνεται με πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς το στοιχείο είναι τοξικό για τους μη φυτικούς ζωντανούς οργανισμούς σε περιεκτικότητες άνω των 15 ppm.

Είναι δυσκίνητο στοιχείο με τα αρχικά συμπτώματα έλλειψης να εμφανίζονται κυρίως στα νεαρά φύλλα. Στην αρχή παρουσιάζεται περιορισμένη βλαστική ανάπτυξη με φύλλωμα ανοικτοπράσινο ή κιτρινωπό.
Τα νεότερα φύλλα παραμένουν πράσινα, ενώ τα παλαιότερα μπορεί να κιτρινίσουν τελείως και να ξεραθούν. Αργότερα εμφανίζεται περιφερειακή ξήρανση, συστροφή και κύρτωση των φύλλων. Το σύνολο των παραγόμενων καρπών μειώνεται.
Η παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων Zn, Cu, Ni, καθώς και θειικών αλάτων, μειώνει την πρόσληψη του στοιχείου από τα φυτά. Αμμώδη και οργανικά εδάφη, καθώς και εδάφη έντονης γεωργικής εκμετάλλευσης, ευνοούν την έλλειψη του Μο. Σύμφωνα με άλλη πηγή το Μο αφομοιώνεται μόνο παρουσία S04=. Οι ελλείψεις του Μο παρατηρούνται συχνότερα σε όξινα εδάφη, με τιμές pH 5,0 ή και χαμηλότερες.

Τοξικότητα Μολυβδαινίου (Μο)
Οι κολοκυθιές είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές στις υπερβολικές ποσότητες Μο. Συγκεντρώσεις Μο που ανέρχονται στα 1.000 ppm ή και υψηλότερες στους φυτικούς ιστούς, συχνά υφίστανται χωρίς την εκδήλωση μακροσκοπικών συμπτωμάτων τοξικότητας στα καλλιεργούμενα φυτά. Έχουν αναφερθεί αρνητικές αλληλεπιδράσεις με S, Fe, Μη και Cu.

• Χαλκός (Copper):

Συστατικό ενζύμων αντιδράσεων οξείδωσης

Είναι δυσκίνητο στοιχείο και τα συμπτώματα της έλλειψης του παρουσιάζονται κυρίως στα νεαρά φύλλα, τα οποία είναι μονίμως μαραμένα. Ο φλοιός στους βλαστούς σχίζεται και μερικές φορές παρατηρείται έκκριση κόμμεος.
Συμπτώματα όπως μικροφυλλία, σχηματισμός ρόδακα και βραχογονάτωση είναι συνηθισμένα. Τα κορυφαία φύλλα πιθανόν να εμφανίσουν περιφερειακές ξηράνσεις χωρίς μεταχρωματισμό ή έντονη χλώρωση καθώς και παραμόρφωση φύλλων και βλαστών.Αμμώδη και οργανικά εδάφη ή εδάφη εντατικής εκμετάλλευσης ευνοούν την έλλειψη του Cυ.
Σε ρΗ μικρότερο του 4,5 ή μεγαλύτερο του 7 ή σε συνθήκες έλλειψης Ο2 γύρω από το ριζικό σύστημα, δεν ευνοείται η πρόσληψή του. Υψηλά επίπεδα Ρ επιδρούν αρνητικά στην πρόσληψη και θρέψη του Cυ.

Τοξικότητα Χαλκού (Cυ)
Η προσθήκη Cυ στο έδαφος μειώνει την τοξικότητα Cυ. Στις περιοχές που χρησιμοποιούνται συχνά για την καλλιέργεια κηπευτικών ειδών, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για να αποφεύγεται η υπερβολική συσσώρευση Cυ στο έδαφος.
Η περίσσεια Cυ επηρεάζει αρνητικά την πρόσληψη του Fe, καθώς και του Μn, ιδιαίτερα σε συνθήκες ανεπάρκειας των εν λόγω στοιχείων.

Πηγές:

• 1. Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
• 2. Bayer Ελλάς
• 3. Chemistry Learner
• K+S KALI GmbH
• ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ  ΣΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

Προσοχή!

Να τηρούνται αυστηρά:
α. Οι οδηγίες χρήσης των φυτοπροστατευτικών
β. Το τελευταίο χρονικό όριο ψεκασμού πριν τη συγκομιδή, σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στη ετικέτα
γ. Τα ακαρεοκτόνα δεν θα πρέπει να συνδιάζονταιθ με άλλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
δ. Τα στοιχεία που αναφέρονται στην ιστοσελίδα έχουν ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστούν σε καμία περίπτωση τις αναγραφόμενες, επί της ετικέτας, οδηγίες χρήσεως