Βιολογικές καλλιέργειες

Βιολογικές καλλιέργειες

Πηγή: Από http://www.viologika.gr/

Τρεις είναι οι επικρατέστερες ονομασίες που χρησιμοποιούνται για τα βιολογικά προϊόντα σε όλες τις χώρες του κόσμου. Κατ’ αρχήν, ας ξεκινήσουμε με την απλή διαπίστωση ότι και οι τρεις είναι Ελληνικές λέξεις. Πρόκειται για τις εξής ονομασίες: 1. Βιολογικά
2. Οργανικά
3. Οικολογικά
Η Ελληνική ονομασία χρησιμοποιείται και από πολλές χώρες μεταξύ των οποίων είναι οι: Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία και Πολωνία ενώ τον όρο οικολογικά χρησιμοποιούν επίσης πολλές χώρες. Στην Αγγλία και την Αμερική χρησιμοποιείται ο όρος οργανικά. Ο όρος βιολογικά προϊόντα στην Αγγλική γλώσσα ονομάζεται “organic products”. Ας δούμε την ετοιμολογία τους λοιπόν. Μια πρώτη διαπίστωση είναι ότι η λέξη βιολογικά έχει τη ρίζα της στη λέξη «ζωή» ή αλλιώς «βίος». Η λέξη οργανικά από την άλλη έχει τη ρίζα της στην αρχαιοελληνική λέξη έργον και δεν περιγράφει απαραίτητα κάτι ζωντανό, απλά κάτι που επιτελεί κάποιο έργο. Στην Ελλάδα, ο όρος «οργανικός / οργανικά» χρησιμοποιείται και στη χημεία, για να δηλώσει ενώσεις με βάση τους τον άνθρακα. Είναι επίσης όρος διαχωρισμού των λιπασμάτων, χημικά και οργανικά (ή βιολογικά).

Βιολογικη Καλλιεργεια

Βιολογική διατροφή σημαίνει υγεία, ευεξία, σωματική δύναμη και ψυχική ισορροπία. Το σώμα μας και ο εγκέφαλός μας αντιδρούν ανάλογα με τις διατροφικές μας συνήθειες. Όταν, λοιπόν, η διατροφή μας είναι φτωχή σε θρεπτικά στοιχεία, φτωχή και μειωμένη θα είναι και η σωματική και εγκεφαλική μας λειτουργία και απόδοση καθώς και η ψυχική μας υγεία.

Τα φυτά ζουν σε δύο κόσμους, σε δύο περιβάλλοντα, με τις ρίζες τους κάτω από το έδαφος και τον βλαστό τους στον αέρα. Λαμβάνοντας ανόργανα στοιχεία, έχουν σαν βασική τους λειτουργία τη μετατροπή αυτών σε οργανικά, δημιουργώντας έτσι τροφή. Οι διάφορες καλλιεργητικές μέθοδοι, βασιζόμενες στην αρχή αυτή, προσπαθούν να αποκομίσουν τη μέγιστη παραγωγή από το φυτό. Σε μια επιτυχημένη βιολογική καλλιέργεια, το φυτό πρέπει να λαμβάνει την καλύτερη δυνατή τροφή για να στηρίξει το ριζικό του σύστημα, να βρίσκεται σε υγειές και θρεπτικό υπόστρωμα και να καταπολεμά τους εχθρούς του (επικίνδυνα ζιζάνια και έντομα) έγκαιρα και μόνο με φυσικές μεθόδους. Τότε, ανάλογα τις καιρικές συνθήκες, το αποτέλεσμα αναμένεται εντυπωσιακό.Οι σημαντικότεροι παράγοντες για τη σωστή ανάπτυξη του φυτού σε βιολογική καλλιέργεια είναι οι παρακάτω: 1. Το κατάλληλο υπόστρωμα (χώμα ή άλλου είδους υπόστρωμα)
2. Η σωστή λίπανση
3. Το κατάλληλο πότισμα
4. Η βιολογική καταπολέμηση βλαβερών εντόμων και ζιζανίων
5. Η σωστή τοποθέτηση και προσανατολισμός της καλλιεργήσιμης έκτασης
6. Η κατάλληλη συντήρηση του υποστρώματος, ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας
Είναι εξαιρετικά σημαντικό μια καλλιέργεια να είναι τόσο βιολογική όσο και οικολογική. Πρέπει δηλαδή ο καλλιεργητής να σέβεται το περιβάλλον, να μη σπαταλάει νερό, να ανακυκλώνει οργανική ύλη και να εξοικονομεί ενέργεια για την καλλιέργειά του.

Καλλιέργεια σε χώμα

Η καλλιέργεια σε χώμα είναι ο πλέον διαδεδομένος τρόπος καλλιέργειας κηπευτικών και οπωροφόρων δέντρων. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο άνθρωπος καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια να δαμάσει τη γη και να την κάνει εύφορη.

Οι εργασίες που απαιτούνται για μια αποδοτική καλλιέργεια που θα αποφέρει κάποια αξιοσημείωτα έσοδα στον αγρότη είναι πολλές, εξαρτώνται όμως άμεσα από την περιοχή, το έδαφός της και το κλίμα της. Οι παραγωγικότερες περιοχές βρίσκονται συνήθως κοντά σε ποτάμια και σε εύφορες πεδιάδες με καλό χώμα και υπόγεια νερά. Έτσι, γνωστές για την πλούσια παραγωγή τους περιοχές της Ελλάδας είναι ο Μαραθώνας, ο κάμπος της Λάρισας, η Κρήτη και η νότια Πελοπόννησος. Οι περιοχές αυτές συγκεντρώνουν, ακόμα και σήμερα, μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και καλύπτουν ένα σημαντικό μέρος της ζήτησης της χώρας μας. Παρ’ όλα αυτά, σημαντικό μέρος των Ελλήνων καλλιεργητών, αντί να βρίσκονται σε ανοιχτές καλλιεργήσιμες και εύφορες εκτάσεις, βρισκόταν διάσπαρτοι στους δύσβατους ορεινούς όγκους της Ελλάδας και κατέβαλαν καθημερινά τεράστιες προσπάθειες για να καλύψουν τις ανάγκες της οικογένειάς τους. Εξαναγκασμένη καλλιέργεια σε θερμοκήπια Ο εξαναγκασμός της καλλιέργειας σε θερμοκήπιο απότελεί άριστη λύση για την προφύλαξη των φυτών από τις ακραίες καιρικές συνθήκες, τη μεγαλύτερη διάρκεια στην παραγωγή φυτών και την αύξηση της παραγωγής. Το ελεγχόμενο περιβάλλον ενός θερμοκηπίου προστατεύει τα φυτά από χαμηλές θερμοκρασίες και μπορεί να δώσει μια καλή παραγωγή σε μέρη που αλλιώς θα παρέμεναν ακαλλιέργητα.
Βιολογική καλλιέργεια σε χώμα
Με εξαίρεση τις τελευταίες δεκαετίες, η καλλιέργεια στο χώμα ήταν πάντα βιολογική. Ακόμα και κατά την βιομηχανική επανάσταση, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις βρίσκονταν μακριά από βιομηχανικές ζώνες των οποίων οι ρύποι ήταν ελάχιστοι. Η βιολογική καλλιέργεια στο χώμα γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ο ήδη βεβαρυμμένος πλανήτης έχει αλλάξει τις ιδιότητες της ατμόσφαιρας και του χώματος. Οι χημικοί ρύποι και τα βαρέα μέταλλα μολύνουν και τις πιο απομακρυσμένες περιοχές. Ο όρος, λοιπόν, “βιολογική καλλιέργεια” πρέπει πλέον να χρησιμοποιείται με κάθε επιφύλαξη, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψην πως στην εποχή μας, όσο και αν προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε βιολογικά, αυτό δεν είναι απόλυτα εφικτό.

Καλλιέργεια σε θερμοκήπιο

Το θερμοκήπιο (γνώριμη μέθοδος καλλιέργειας από τα αρχαία χρόνια, τουλάχιστον από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) έχει υποστεί σημαντικές μεταβολές στην κατασκευή του μόλις τα τελευταία χρόνια. Τα σύγχρονα θερμοκήπια, με καλύτερες θερμομονωτικές ιδιότητες, επιτρέπουν την καλύτερη και ταχύτερη ανάπτυξη των φυτών. Η καλλιέργεια σε θερμοκήπιο ονομάζεται αλλιώς “εξαναγκασμένη καλλιέργεια”.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των λαχανικών που καταναλώνουμε σήμερα προέρχεται από καλλιέργεια σε θερμοκήπια. Αυτό συμβαίνει για τα περισσότερα θερινά και χειμερινά λαχανικά όπως ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές, κολοκυθάκια, μελιτζάνες, λάχανα, μπρόκολα και άλλα. Καλλιεργούνται επίσης φράουλες, διάφορα αρωματικά φυτά και πολλά λουλούδια.
Η αρχή λειτουργίας του θερμοκηπίου είναι απλή και βασίζεται στον μερικό έλεγχο των καιρικών συνθηκών εντός του χώρου του θερμοκηπίου. Αναλυτικότερα, τα φυτά τοποθετούνται σε περιορισμένο και καλυμμένο χώρο και έτσι προστατεύονται από τον αέρα, το χιόνι, τη βροχή και την υπερβολική ηλιοφάνεια. Σκοπός, λοιπόν, της καλλιέργειας σε θερμοκήπιο είναι η προστασία των φυτών από ακραίες συνθήκες όλες τις εποχές του χρόνου.
Το θερμοκήπιο προστατεύει παράλληλα την καλλιέργεια από κάποια ανεπιθύμητα έντομα όπως τις ακρίδες, τις βρομούσες, τα σαλιγκάρια και άλλα.
Προβλήματα καλλιέργειας σε θερμοκήπιο
Η καλλιέργεια σε θερμοκήπιο είναι μεν ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος καλλιέργειας για αυξημένη παραγωγή, έχει όμως και αρκετά προβλήματα που πρέπει να ξεπεραστούν. Το βασικότερο πρόβλημα όλων προκύπτει από τον συνδυασμό της αυξημένης υγρασίας και θερμοκρασίας εντός του θερμοκηπίου, που δημιουργεί ένα ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη παρασίτων.
Κάποιες ακραίες καιρικές συνθήκες (όπως το χιόνι και ο δυνατός αέρας) μπορούν εύκολα να καταστρέψουν ένα θερμοκήπιο. Το χιόνι μπορεί να προκαλέσει κατάρρευση της σκεπής και του μεταλλικού σκελετού. Ο δυνατός αέρας μπορεί να σκίσει το περίβλημά του. Κατά την κατασκευή ενός θερμοκηπίου πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν οι καιρικές συνθήκες της επιλεγμένης περιοχής καθώς και ο ακριβής προσανατολισμός του οικοπέδου / αγροτεμαχίου.
Βιολογική καλλιέργεια σε θερμοκήπιο
Η καλλιέργεια σε θερμοκήπια μπορεί να είναι 100% βιολογική.

Βιολογικά λαχανικά

Αποτελούν (ή πρέπει να αποτελούν) το σημαντικότερο μέρος της διατροφής μας και σχετίζονται άμεσα με την καλή υγεία της καρδιάς, του αίματος, των ματιών, του δέρματος και γενικότερα όλου του σώματος. Θεωρούνται σημαντικότατος παράγοντας ρύθμισης του μεταβολισμού και της καλής ψυχικής υγείας. Απ’ όλα τα βιολογικά προϊόντα, τα λαχανικά είναι εκείνα με τη μεγαλύτερη ζήτηση και εμπορική κίνηση. Σημαντική είναι η γρήγορη μεταφορά τους και η άμεση κατανάλωσή τους.

Τα βιολογικά λαχανικά στη διατροφή μας

Τα διασημότερα λαχανικά είναι η ντομάτα, η πατάτα, η πιπεριά, το κρεμμύδι, το σκόρδο, το μαρούλι και το αγγούρι. Αποτελούν μέρος της καθημερινής διατροφής του Έλληνα και αγαπημένη του τροφή. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες και πρέπει να αποτελούν τουλάχιστον το 30% της διατροφής μας.
Τα λαχανικά περιέχουν κατά μέσον όρο 90% νερό, 0,6% λίπος, 4-10% υδατάνθρακες, ελάχιστη πρωτεΐνη και πολλές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Τα βιολογικά λαχανικά δίνουν μακροβιότητα, ενισχύουν τον οργανισμό με τις π Οι Πλέον απαραίτητες βιταμίνες όπως A και C που βοηθούν στην ανάπτυξη των κυττάρων, παρέχουν τις πολύτιμες φυτικές ίνες απαραίτητες για την καλή πέψη και τη σωστή απορρόφηση των βιταμινών, καταπολεμούν πολλές ασθένειες και για πολλούς αποτελούν το σημαντικότερο είδος διατροφής.
| Τα λαχανικά θα πρέπει να καταναλώνονται ωμά στο μεγαλύτερο ποσοστό τους. Αν πρέπει να τα βράσουμε ή να τα ψήσουμε, τότε καλό θα ήταν να παραμένουν τραγανά και να αποφύγουμε το πολύωρο ψήσιμο. Επίσης, όσο πιο φρέσκα καταναλώνονται τόσο περισσότερα θα προσφέρουν στην υγεία μας. Έχουμε συνηθίσει πολλά από τα λαχανικά να τα τρώμε μόνο βραστά (ή ψητά). Παρ’ όλα αυτά, διάφορα λαχανικά όπως το κολοκύθι, τα παντζάρια, η αγκινάρα, το μπρόκολο, το κουνουπίδι και άλλα τρώγονται και ωμά.

Βιολογικές ντομάτες

Η αγαπημένη μας ντομάτα, που βρίσκεται σχεδόν καθημερινά στο πιάτο κάθε Έλληνα όλες τις εποχές του έτους και σε διάφορες μορφές, έκανε μια μεγάλη διαδρομή μέχρι να φτάσει στην Ευρώπη και στη χώρα μας. Χρειάζεται πλούσιο σε συστατικά έδαφος και η σπορά του γίνεται στις αρχές της άνοιξης.

Προέρχεται, μάλλον, από την Λατινική Αμερική και συγκεκριμένα από περιοχές μεγάλου υψομέτρου των Άνδεων. Δεν γνωρίζουμε ποιοι και πότε την καλλιέργησαν για πρώτη φορά, αρχικά όμως εντοπίστηκε στο Περού. Της έδωσαν την ονομασία «tomati», δηλαδή σαρκώδες φρούτο. Στην Ευρώπη έφτασε όταν οι Ισπανοί κατέκτησαν την Λατινική Αμερική και μετέφεραν στην πατρίδα τους (μεταξύ άλλων) καρπούς και λαχανικά, στα τέλη του 15ου αιώνα.
Πέρασαν σχεδόν 2 αιώνες από την άφιξη της πρώτης κίτρινης σε χρώμα ντομάτας μέχρι την αρχική εμφάνισή της στην Ευρωπαϊκή κουζίνα και την πλήρη ενσωμάτωσή της στις διατροφικές μας συνήθειες.
Στην Ελλάδα η ντομάτα έφτασε μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα και εξαπλώθηκε γρήγορα και ολοκληρωτικά! Χρησιμοποιείται δε, όπως και σε όλο τον κόσμο, σαν λαχανικό και όχι σαν φρούτο. Έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση απ’ όλα τα κηπευτικά και αποτελεί πλέον χαρακτηριστικό συστατικό της παραδοσιακής μας διατροφής. Στις μέρες μας, τη βρήσκουμε στην Ελληνική αγορά σε διάφορες ποικιλίες. Η καλλιέργεια ντομάτας γίνεται εντατικά σε όλη την Ελλάδα. Ο κύριος όγκος της εγχώριας παραγωγής προέρχεται από τον Μαραθώνα Αττικής και από την Κρήτη. Καλλιεργείται πλέον σε μεγάλο βαθμό με την υδροπονική μέθοδο, η οποία όμως δεν θεωρείται βιολογική μέθοδος καλλιέργειας. Δυστυχώς, βιολογικές ντομάτες καλλιεργούνται ελάχιστα στη χώρα μας.

Ταξινόμηση ντομάτας

Παρ’ ότι η ντομάτα ανήκει στην κατηγορία των φρούτων, χρησιμοποιείται κυρίως σαν λαχανικό. Την τρώμε σε σαλάτες ανάμεικτη με άλλα λαχανικά, σκέτη, σε σάλτσες, ψητή, λιαστή και ενίοτε χρησιμοποιείται από μεγάλες ομάδες σε ντοματοπόλεμο (Ισπανία).
Γιατί οι ντομάτες της αγοράς δεν έχουν γεύση και άρωμα;
Στην αγορά κυκλοφορούν διάφορες ποικιλίες ντομάτας. Οι περισσότερες από αυτές προέρχονται από σχετικά νέες και μεταλλαγμένες ποικιλίες. Σκοπός της κάθε μετάλλαξης είναι η δημιουργία ποικιλιών με μεγάλο και καλοσχηματισμένο καρπό και ομοιόμορφο χρώμα, χωρίς στίγματα και με μεγάλη αντοχή στο χρόνο και στη μεταφορά προς τα καταστήματα και τα ράφια των σούπερ μάρκετ… διαβάστε περισσότερα για τη γεύση της ντομάτας

Είναι τα «βιολογικά προϊόντα» όντως βιολογικά;

Ο όρος «βιολογικά» στις μέρες μας μάλλον δεν είναι και τόσο ακριβής. Για να είναι η τροφή μας αγνή θα πρέπει εξ’ ίσου αγνό να είναι και το νερό που δέχεται και ο αέρας που την περιβάλλει αλλά και το χώμα στο οποίο μεγαλώνει.
Όμως το περιβάλλον μας είναι γεμάτο ρύπους σε παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα κοντά σε αστικές ζώνες. Η γη είναι βομβαρδισμένη με ραδιενεργά στοιχεία από άκρη σε άκρη και το μεγαλύτερο μέρος του υδροφόρου ορίζοντα είναι σοβαρά μολυσμένο. Ελάχιστα σημεία παραμένουν πραγματικά ανέγγιχτα από κάποιου είδους μόλυνση. Έτσι, ο όρος «βιολογικά» είναι από πολλούς αμφισβητήσιμος.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τα ανεκτά όρια ρύπανσης αλλάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Πολύ χαμηλότερα ήταν τα ανώτατα επιτρεπτά όρια διοξειδίου του άνθρακα πριν από 20 χρόνια από τα σημερινά.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε; Να επιλέγουμε τα συμβατικά προϊόντα που σίγουρα έχουν μεγαλώσει σε χημικά λιπάσματα και έχουν ψεκαστεί με εντομοκτόνα;
Σίγουρα όχι. Επιλέγοντας να τρεφόμαστε με βιολογικά προϊόντα (αυτά δηλαδή που πληρούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξή τους) ενδυναμώνουμε τον οργανισμό μας και τον βοηθούμε να αντισταθεί σε ασθένειες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το σώμα μας δεν είναι μολυσμένο με χημικά πρόσθετα και παραμένει υγιέστερο από ποτέ. Τα βιολογικά τρόφιμα είναι σαφώς πιο υγιεινά από τα συμβατικά, αφού παράγονται απουσία χημικών εντομοκτόνων και χημικών λιπασμάτων.
Σε καμία περίπτωση η βιολογική διατροφή δεν εγγυάται την άριστη υγεία. Άλλωστε, η διατροφή είναι μόνο ένας από τους πολλούς παράγοντες που θα καθορίσουν την υγεία μας. Είναι όμως από τους ελάχιστους παράγοντες που μπορεί ο καθένας να ελέγξει πλήρως για τον εαυτό του. Η διατροφή έχει ίσως τη μεγαλύτερη σημασία για την διατήρηση της καλής μας υγείας και ιδιαίτερα για τους ανθρώπους που ζουν σε μεγαλουπόλεις, μακριά από την ύπαιθρο. Η σωστή διατροφή με βιολογικά προϊόντα και η σωματική άσκηση θα κάνουν θαύματα.